Instrukcja kancelaryjna to zbiór przepisów wewnętrznych, regulujących sposób wykonywania przez wszystkie ogniwa organizacyjne przedsiębiorstwa czynności związanych z obiegiem pism oraz tryb formalnego postępowania z pismami i aktami.
Wprowadzenie instrukcji kancelaryjnej powinno być poprzedzone wstępnymi rozwiązaniami organizacyjnymi. Należą do nich:
□ ustalenie zasad racjonalnego obiegu pism w przedsiębiorstwie,
□ przyjęcie określonego systemu kancelaryjnego,
□ opracowanie wykazu akt.
Instrukcja kancelaryjna reguluje następujące zagadnienia:
□ zasady obiegu pism,
□ zasady przyjętego systemu kancelaryjnego,
□ czynności sekretariatu w zakresie przyjmowania i wysyłania pism,
□ tryb przesyłania i doręczania pism wewnątrz przedsiębiorstwa,
□ tryb przeglądania i przydzielania pism do załatwienia,
□ tryb rejestracji i znakowania pism,
□ dopuszczalne formy załatwiania spraw,
□ zakres aprobaty wstępnej i uprawnienia do podpisu,
□ zasady terminowania i kontroli załatwiania spraw,
□ zasady przechowywania akt bieżących oraz tryb przekazywania akt do składnicy.
Instrukcja kancelaryjna dzieli się na trzy części:
1) postanowienia wstępne (cel instrukcji, wyjaśnienie stosowanych pojęć, zasady obiegu pism I podziału akt),
2) przepisy szczegółowe dotyczące trybu postępowania z pismami i aktami (przyjmowanie pism, otwieranie, sprawdzanie, rozdzielanie i doręczanie, przeglądanie i znakowanie pism, aprobata, podpisy pism, wysyłanie),
3) przepisy specjalne (postępowanie w przypadkach szczególnych, terminowanie spraw, kontrola załatwienia) (E. Stefaniak-Piasek: Technika pracy biurowej, część 2. WSiP, Warszawa 2003, s. 11-12).
Do instrukcji załącza się również schemat obiegu pism, wykaz akt oraz wzory stosowanych w obiegu pieczątek, druków i formularzy.
Sposób wykonywania czynności związanych z przyjęciem pism, ich opracowaniem, obiegiem wewnątrz jednostki organizacyjnej, wysyłką oraz przechowywaniem akt spraw załatwionych ustalony instrukcją kancelaryjną nazywamy systemem kancelaryjnym. Można wyróżnić dwa systemy kancelaryjne: dziennikowy i bezdziennikowy.
System dziennikowy opiera się na ciągłej rejestracji dokumentów w danym roku kalendarzowym:
□ sekretariat rejestruje pismo w dzienniku kancelaryjnym zapisuje datę pisma wpływającego, od kogo wpłynęło, treść otrzymanej korespondencji, komu korespondencję przydzielono),
□ po zarejestrowaniu sekretariat przesyła pismo za pokwitowaniem do komórki organizacyjnej, gdzie jest powtórnie rejestrowane w dzienniku tej komórki,
□ pismo przekazywane jest dalej referentowi za pokwitowaniem (referent załatwia sprawę i rejestruje w dzienniku komórki organizacyjnej),
□ komórka organizacyjna przekazuje za pokwitowaniem pismo do sekretariatu w celu wysłania go do adresata,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
14
□ sekretariat rejestruje wysyłane pismo w dzienniku korespondencji (do kogo wysłano, datę wysłania, treść załatwianej korespondencji).