Psychologia osobowości odwołuje się do natury człowieka, do filozofii, pyta kim jest człowiek? jest to dyscyplina psychologiczna najbardziej związana z filozofią. Psychologia osobowości zajmuje się osobowością człowieka, ogólnymi teoriami zachowania się człowieka. Bez teorii osobowości nie można by zrozumieć człowieka.
Teorie osobowości odpowiadają na pytania: co?, jak?, dlaczego?
1. jakie są właściwości osoby?, jaka jest natura osoby?, co charakteryzuje osobę?,
2. co determinuje osobowość?, jakie są możliwości rozwoju?,
3. pytanie: dlaczego? Jest szukaniem motywów, powodów ludzkiego zachowania.
Strefy analizowane przez teorie osobowości i znaczące do porównań pomiędzy różnymi teoriami osobowości to:
1. Struktura osobowości, czyli co tworzy osobowość - teorie cech.
2. Proces, czyli co wchodzi w dynamikę osobowości, mechanizmy powodujące zachowanie człowieka.
3. Rozwój, czyli co determinuje rozwój, na ile rozwój osobowości przebiega w sposób naturalny a na ile w sposób sterowany przez jednostkę, mechanizmy rozwoju, jaki jest jego cel.
4. Element psychopatologii, nerwic, psychoz, jakie mechanizmy doprowadzają do patologii.
Każda teoria osobowości pokazuje, jak zmienić zachowanie, jak je modyfikować, a także jak zmienić zachowanie patologiczne. Podaje środki modyfikacji zachowania i wskazuje terapię.
1. Teorie uwarunkowane są od poziomu rozwoju innych nauk. Nauki medyczne, kliniczne, filozofia a także inne działy psychologii wpływająca rozwój teorii osobowości.
2. Teoria musi być golną aby obejmowała jak największą część społeczeństwa. Przez tą ogólność teoria może nie pasować do danego człowieka. Przez ogólność teorie nie dają szansy na przewidzenie ludzkiego zachowania, bo większość ludzi nie pasuje idealnie do danej teorii.
3. Teorie uwarunkowane są osobowością swojego twórcy, jego umysłowością, cechami charakteru, doświadczeniami życiowymi, wykształceniem (ktoś kształcący się w nurcie psychoanalizy raczej będzie tworzył teorie psychoanalityczne).
4. Kształt teorii zależy od tego do jakiego nurtu ona należy. Co innego akcentują teorie organistyczna co innego teorie pola.
5. Ograniczeniem wszystkich teorii jest to, że ludzie nie mieszczą się w schematach. Nie jesteśmy w stanie w pełni uchwycić człowieka. Zwykle analizuje się poprzez metafory które albo są bardziej trafne, albo mniej.
Aby teoria osobowości była coś warta powinna spełniać szereg wymogów:
1. Teorie osobowości powinny odpowiadać na pytania co? jak? dlaczego?
Odpowiedź na pytanie „co" jest charakterystyką natury osób np. co jest właściwe dla człowieka? Odpowiedź na pytanie „jak" mówi o tym co determinuje osobowość, wyznacza jej rozwój np. jak