3582328456

FILOZOFICZNE PODSTAWY EDYKACJI / WYCHOWANIA

ONTOLOGIA-(z gr. Ontos on - rzeczywista rzeczywistość; logos - nauka, rozum) teoria bytu, zajmuje się własnościami bytu rzeczywistego (realnego).

PODSTAWOWE RODZAJE BYTÓW ONTOLOGICZNYCH:l)B^ duchowe: A)fayty

/dea/ne-(nieprzestrzenne, bezwymiarowe, nieumiejscowione, są też pozaczasowe i wieczne, są odwieczne - nie mają początku w czasie, są dowieczne — nie mają kresu w czasie; przykładem jest Bóg i idee platońskie) B)byty psychiczne-(nieprzesteenne i bezwymiarowe, lecz są zlokalizowane; charakteryzuje je też czasowość; są odwieczne - mają początek, ale nie mają końca; przykładem jest dusza ludzka);

2)byty materialne (charakteryzuje je przestrzenność, mają wymiary i są zlokalizowane; są czasowe, przemijające; mają początek i koniec w czasie).

PODSTAWOWE STANOWISKA ONTOLOGICZNErZ ilu bytów samoistnych składa się świat?:l)MONIZM ONTOLOGICZNY - istnieje jedna substancja stanowiąca zasadę świata. Występuje w dwóch odmianach: A)Monizm materiaiistyczny - zakłada, że jedyną substancją świata jest materia; przedstawiciele: jońscy filozofowie przyrody (Tales - wszystko z wody). B)Monizm idealistyczny (spirytualizm) - przyjmuje się, że jedyną substancją świata jest substancja duchowa, przedstawiciele: Hegel - idea absolutna, która ulega nieustannemu doskonaleniu (jedyna substancja świata) 2]DUAUZM - dualiści przyjmują istnienie dwóch substancji: materialnej i duchowej; przedstawiciele: Arystoteles i Kartezjusz; występuje w trzech odmianach; A)Dualizm metafizyczny - Arystoteles przyjmował, że każda substancja składa się z dwóch elementów: z materii i formy (np. posąg: marmur - materia, kształt -forma, posąg - substancja) B)Dualizm antropologiczny - Arystoteles, budowa człowieka: materia - ciało, forma - dusza rozumna C)Dualizm kosmologiczny - Arystoteles; dotyczy tego, jak zbudowany jest świat; elementem idealnym jest „pierwszy poruszyciel” 3)PLURAUZM ONTOLOGJCZNY - przyjmuje się istnienie wielu substancji; występuje w dwóch odmianach: A)Pluralizm idealistyczny - Leibniz — jego koncepcja monadologia; uważał, że wszystko składa się z wielu meprzestrzennych monat B)Pluralizm materiaiistyczny - Empedokles - twórca teorii czterech żywiołów; rzeczywistość składa się z wody, ognia, powietrza i ziemi. Jaki jest stosunek materii do ducha ?1)MATERIALIZM - pierwotność i samoistność pierwiastka materialnego oraz wtómość i niesamoistność pierwiastka duchowego; występuje w dwóch odmianach: A)Materializm wulgarny (prymitywny) - XX-wieczny - całą sfera duchowa redukowana jest do sfery materialnej B)Materializm dialektyczny - twórca: K. H. Marks i Engels - świat jest rozwijającą się materią, a ludzka świadomość jest wytworem wysoko zorganizowanej materii; w pedagogice nazywano diamantem materializm dialektyczny 2)IDEALJZM - pierwotny i samoistny jest pierwiastek duchowy, natomiast pierwiastek materialny jest wtórny i niesamoistny; byt idealny jest niezależny od ludzkiej świadomości; występuje w dwóch odmianach: A)Idealizm obiektywny: IIcharakter spi rytuał izmu (jedyną substancją świata jest substancja duchowa - Hegel) 2)idealizm dualistyczny (duch poprzedza istnienie materii - Platon i Tomasz z Akwinu) B)Jdealizm subiektywny - istnienie całej rzeczywistości sprowadza się do wytwory umysłu i ludzkiej świadomości; przedstawiciel Berkley („istnieć to być postrzeganym"): llimmanentyzm (nic nie istnieje obiektywnie poza umysłami); 2)solipsyzm (przyjmuje się, że istnieje tylko on sam, a reszta jest jego wymysłem; Protagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy). Jakie są ostateczne składniki rzeczywistości? 1)SUBSTANCJAUZM (REIZM) - świat składa się z rzeczy, czyli pewnych struktur przestrzennych 2)PROCESUALIZM -ostatecznymi składnikami świata są procesy, które są pewnymi strukturami czasowymi, czyli składają się z pewnych następujących po sobie faz 3)EWENT¥ZM - istnieją tylko zdarzenia; twórca: Bertrant RussemJakf jest stosunek materii do ducha w odniesieniu do człowieka? 1)INTERAKC JONIZM PSYCHOFIZYCZNY - Kartezjusz - interakcjoniści mówią, że te dwie sfery oddziałują na siebie - duch na ciało i ciało na ducha; podział rzeczywistości na myślącą i rozciągłą; 2)PARALEIZM PSYCHOFIZYCZNY - Malebranch - dusza i ciało nie mogą na siebie oddziaływać; okazjonalizm — Bóg za każdym razem interweniuje; 3)EPIFENOMENALIZM - zakłada, że zjawiska psychiczne są ubocznymi efektami zjawisk fizycznych; jest to zjawisko uboczne; koncepcja bliska marksistom