3582334323

W ramach behawioryzmu rozwinęły się dwa podstawowe paradygmaty: warunkowanie klasyczne (inaczej warunkowanie reaktywne lub warunkowanie pawłowowskie) i warunkowanie instrumentalne nazywane także zamiennie warunkowaniem sprawczym.

Typy uczenia sie

>    Warunkowanie klasyczne (Pawłów i Watson)

>    Warunkowanie sprawcze (Skinner i inni)

>    Poznawczo-behawioralny sposób uczenia się (Bandura)

>    Uczenie się przez obserwacje i naśladownictwo.

1.    Warunkowanie klasyczne polega na wywoływaniu zachowania wrodzonego bodźcem wyuczonym. Jeśli za każdym razem podaniu pożywienia (ślinienie) towarzyszy dźwięk dzwonka, to po pewnym czasie dźwiękowi dzwonka będzie towarzyszyć ślinienie. Każde zachowanie wrodzone (bezwarunkowe) można uzyskać w wyniku odpowiedzi na bodziec warunkowy - np. dzwonienie.

2.    Warunkowanie sprawcze (zwane instrumentalnym z uwagi na instrumentalne reakcje w

stosunku do zmiany warunków otoczenia, lub warunkowaniem operacyjnym), jest to metoda kształtowania lub wywoływania każdego zachowania pożądanego lub wygaszania niepożądanego    zachowania,    zgodnie

z zasada, ze zachowanie znajduje się pod kontrola swoich następstw. Jeżeli następstwem danego zachowania jest nagroda (uwaga, pochwala, sukces), to takie zachowanie wzmocnione przez swój skutek, ma szanse się powtórzyć częściej. Jeśli następstwa zachowania są negatywne (nie ma nagrody) to takie zachowanie zaniknie.

Tradycyjne warunkowanie instrumentalne skupia się wyłącznie na widocznych zachowaniach, które opisuje się jako bodziec i reakcja. Pomija wszelkie inne czynniki, które uczestniczą w występowaniu danego zachowania (np.. stany motywacyjne, wyobrażenia, rodzaj psychiki).

3.    Poznawczo-behawioralny sposób uczenia zakłada obecność czynników pośredniczących miedzy

bodźcem a reakcja, co czyni zachowania bardziej złożonymi niż w ujęciu prostego związku bodziec-reakcja. "Aby lepiej zrozumieć i przewidywać zachowanie oraz moc je kształtować, należy uwzględnić czynniki myślowe, wyobrażenia oraz znaczenie przypisywane rzeczom i symbolom."

4.    Teoria uczenia się przez obserwacje i naśladownictwo stanowi rozwiniecie teorii uczenia się. Trwają próby wykazania, ze zmiana zachowania może nastąpić wyłącznie w wyniku obserwacji lub naśladownictwa cudzego zachowania, bez uchwytnych wzmocnień. Teoria ta przyjmuje zdecydowanie nieinstrumentalna koncepcje nagrody czy wzmocnienia, które mogą być nie postrzegane przy pomocy prostej obserwacji: podniesienie samooceny czy poczucie większej sprawności.

Przełom dziewiętnastego i dwudziestego wieku był okresem szczególnie szczęśliwym dla    nauki.

W tym czasie powstała behawiorystyczna koncepcja człowieka zwana w skrócie behawioryzmem. Dzięki odkrywczym eksperymentom jak Thorndike, Tolman i Skinner koncepcja ta rozwinęła się i stała się bardziej dojrzała i klarowna. Badacze ci sformułowali wiele praw rządzących ludzkim zachowaniem. Koncepcja behawiorystyczna nigdy nie spotkała się z powszechnym uznaniem. Zawsze wywoływała kontrowersje.

Skinner i inni behawioryści poddali surowej krytyce badania nad człowiekiem. Ich zdaniem większość filozofów, psychologów, pedagogów, historyków i polityków analizuje ludzkie zachowanie w sposób przednaukowy, badacze ci z reguły lekceważą fundamentalną zasadę determinizmu zjawisk. Tworzą oni obraz człowieka autonomicznego, którego reakcje nie tyle zależą od bodźców zewnętrznych co od pewnych stanów wewnętrznych: od świadomości, popędów, cech charakteru postaw, siły, ego. Jeśli psychologia chce poznać zachowanie jednostki, musi ona - zdaniem Skinnera - porzucić mit autonomicznego człowieka i przyjąć zasadę determinizmu, które są akceptowane w naukach bardziej rozwiniętych. Psychologia powinna - podobnie jak fizyka badać zależność zachowanie od środowiska    zewnętrznego.

Według koncepcji behawiorystycznej zachowanie człowieka, jego osiągnięcia w uczeniu się i pracy twórczej, jego kontakty interpersonalne i działalność organizacyjna są zależne od wyposażenia genetycznego oraz od środowiska fizycznego i społecznego (system szkolny, sytuacja w rodzinie, środki masowego przekazu - sterują ludzkim zachowaniem). Struktura zachowania człowieka jest w dużym stopniu kopią zachowanie środowiska. Robotnik