STURM UND DRANG - lata 70 XVIII w zapoczątkował Klopstock. Lessing. Herder. Schlegel. Goethe. Schiller. Przyczyny: upadek Niemiec, bieda, niezadowolenie społeczne Burza i napór byty ruchem młodego społeczeństwa przeciwko porządzkowi feudalnemu w Niemczech i wszechwaładzy książąt. Preromantyzm:
Zagadnienie krzywdy i nierówności społecznej Folklor niemiecki Ukochał sobie dramat
Język emocjonalny, wyrażenia potoczne, banalne Krytyka ustalonych form Fascynacja Shakespearem
"Zbójcy- Schillera (konflikt rodzinny, bunt przeciw krzywdzie społecznej, pokonanie zbrodniarza Fr. Moore. folklor "Człowiekowi temu moznaby pomóc").
"Cierpienia młodego Wertera" J. w Goethe - Werter indywidualista. Albert me jest zły. me pojmuje tego bólu. Werter lubi przebywać na łonie natury, bawić się z dziećmi Bohater werterowski: przesadnie uczuciowy, nadwrażliwość, ból istnienia, ofiara stosunków społecznych i konwencji, idealizm,
FAUST - zakład Boga z Szatanem ("błądzi człowiek póki dąży") - na początku był czyn nie słowo (Faust tłumaczy Biblię), człowiek faustyczny- znudzony życiem, ma poczucie klęski (me uratował ludzi od epidemii), sfrustrowany, czuje że zmarnował życie.
Dobro jest konstruowane przez zło.
Sentymentalizm i klasycyzm postanisławowski 1795-1830
ELEGIA - utwór opiewający smutki i żale, wyrażający uczucia przemijania i refleksje filozoficzne.
F. Karpiński "Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta". J. Ursyn Niemcewicz "Smutki".
K.Brodziński "Na piasku piszem rachuby z nadzieją" - elegie filozoficzno-refleksyjne
J. Ursyn Niemcewicz "Śpiewy historyczne" (1816): cykl. którego poszczególne utwory odnoszą się do znanych postaci historycznych, również tzw Dumy o Żółkiewskim, Stefanie Potockim
SIELNAKA
K. Brodziński "Wiesław" (1820) - Nieskomplikowana fabuła, perypetia miłosna, trochę zagadki, intrygii miłosnej osadzonej w harmonijnej i wiejskiej atmosferze. Przygarniają dzieci (Halina), w tle insurekcja Kościuszkowska. Najwybitniejsza przed "Panem Tadeuszem" realizacja idylli życia wiejskiego.
POWIEŚĆ
Sęntymęntging