mogą być zawierane transakcje
-uzupełnianie prywatnego popytu lub podaży przez państwo kupujące lub sprzedające pewne ilości dóbr
Ustanowienie ceny maksymalnej jest skuteczne, gdy jest ona niższa od ceny równowagi rynkowej (zmniejsza wielkość podaży i prowadzi do nadwyżki popytu), chyba, że państwo zasili podaż dostarczając dodatkowe ilości żądanego dobra
Ustanowienie ceny minimalnej jest skuteczne, gdy jest ona wyższa od ceny równowagi rynkowej (zmniejsza wielkość popytu i prowadzi do nadwyżki podaży), chyba, że państwo zasili popyt sektora publicznego swoim popytem
(państwo kupuje nadwyżkę podaży - zadowala konsumentów i dostawców; „góra masła UE)
• Wolny rynek rozwiązuje podstawowy dylemat ekonomiczny: co. iak i dla kogo produkować : -ustalając ceny, przy której rozmiary zapotrzebowania są równe oferowanej ilości decyduje, ile powinna wynosić produkcji
-informuje, dla kogo są produkowane dobra (dla tych, co są zdolni za nie zapłacić) i kto je produkuje (ci, których zadowala cena równowagi)
-decyduje jak są produkowane dobra
-decyduje jakie dobra są produkowane (te których produkcja jest opłacalna)
• Decyzje rynku nie zawsze zadowalają konsumentów, zapewnia dobra tylko tym, co są w stanie i chcą zapłacić za nie cenę równowagi > ewentualne regulacje normatywne
Alokacja większości zasobów w gospodarkach zachodnich dokonuje się poprzez rynki(transakcje). Ważną role odgrywa państwo (przepisy prawa, kupuje dobra i usługi, płatności jak emerytury! =>państwo wywiera poważny wpływ na ceny, stopy procentowe, produkcje.
Co robi państwo: działalność ta obejmuje od 1/3 dochodu narodowego w Japonii do 2/3 w Szwecji.
1. ) USTANAWIA PRAWA I PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE
- gospodarka socjalistyczna - prawo wyklucza prywatną własność przedsiębiorstw
- gospodarka kapitalistyczna - przedsiębiorstwa są własnością prywatną
władze na wszystkich szczeblach regulują zachowania gospodarcze ustanawiając szczególne zasady działania przedsiębiorstw.
• zezwolenia lokacyjne;
• przepisy związane ze zdrowiem i bezpieczeństwem;
• przepisy mające zapobiegać pewnym działaniom gospodarczym (np. sprzedaż heroiny)
2. )PAŃSTWO KUPUJE I SPRZEDAJE DOBRA I USŁUGI
Np. obrona narodowa, oświata, parki i drogi -bez opłaty bezpośredniej.
Np.lokalne przejazdy autobusowe i publikacje rządowe - bezpośrednio opłacane.
Państwo musi decydować, co kupować, a co wytwarzać samodzielnie.
Tak np.w niektórych krajach przedsiębiorstwa telekomunikacyjne SA własnością państwową. W większości krajów państwo jest właścicielem transportu miejskiego.
3. )PAŃSTWO DOKONUJE PŁATNOŚCI TRANSFEROWYCH To np. ubezpieczenia społeczne czy zasiłki dla bezrobotnych.
Płatności transferowe- wypłaty w zamian, za które nie są świadczone żadne bezpośrednie usługi. Wydatki państwa = wartość dóbr i usług nabywanych + płatności transferowe
4. )PANSTWO NAKŁADA PODATKI
finansuje zakupy dobór oraz płatności transferowe, nakładając podatki i zaciągając pożyczki.
Np. podatek dochodowy czy VAT (są zwykle dopełniane przez podatki lokalne)
deficyt budżetowy może być finansowany za pomocą pożyczek (zwiększa dług publiczny)