SCAN0008 4

ną szczelinową (rys. 167a). Kymumi mogą być ,rury żeliwne wyłożone masą ogniotrwałą lub rury wykonane z kształtek ogniotrwałych, np, z mas szamotowych.

C. Korzyści wynikające z odlewania odśrodkowego

W porównaniu z odlewaniem grawitacyjnym i odlewaniem w formach

piaskowych odlewanie odśrodkowe daje następujące korzyści:

o zwiększenie asortymentu wytwarzanych przedmiotów o rury dużej długości oraz odlewy wielowarstwowe;

® polepszenie jakości odlewów w wyniku:

—    podwyższenia o 20-i-60°/o właściwości wytrzymałościowych i plastycznych,

—    zwiększenia zwartości struktury odlewu i szczelności, •

—    poprawy struktury pozwalającej na zastąpienie niektórych oclkuwek oc.lewami (np. koła zębate),

—    wyeliminowanie lub ograniczenie porowatości dzięki lepszemu odga-zowaniu i oddzieleniu wtrąceń niemetalowych podczas wirowania;

•s> poprawę wskaźników ekonomicznych przez:

—    wzrost uzysku w wyniku wyeliminowania lub znacznego ograniczenia układów wlewowych,

—    oszczędność 30~HiO% czasu przygotowania formy dzięki ograniczeniu lub wyeliminowaniu prac rdzeniarskich,

—    zmniejszenie naddatków na obróbkę o 5-^20^fl/o w wyniku otrzymywania powierzchni odlewu o dostatecznej gładkości.

• 71 Odlewanie w formach skorupowych#'

A. Wiadomości podstawowe

Forma skorupowa to forma odlewnicza o niewielkiej grubości ścianki (4-.-10 mm), wykonana ze specjalnej masy. Proces wykonania formy skorupowej polega na tym, że na podgrzaną do temperatury 220-f-230°C metalową płytę modelową narzuca się mieszaninę piasku kwarcowego i żywicy syntetycznej, która w. wyniku utwardzenia wiąże piasek i tworzy skorupę. W celu przyspieszenia procesu utwardzania skorupy, po narzuceniu masy, podgrzaną płytę modelową umieszczamy w piecu w temperaturze 300-i-350^oC. Po zdjęciu skorupy z płyty otrzymujemy połówkę formy, łączymy ją z drugą- połówką i przygotowujemy do zalewania.

'i _t *•

Odlewanie w .formach skorupowych jest stosowane dla wszystkich stopów odlewniczych —r od stopów aluminium do staliwa. Ze względu na dużą gładki; ść powierzchni formy oraz mały opór przepływu metalu w formach skorupowych można wykonywać odlewy o skomplikowanych kształtach. Podstawową zaletą tej metody odlewania jest duża gładkość powierzchni otrzymywanych odlewów.

13. Masy na formy i rdzenie skorupowe

Jak już powiedziano w rozdziale I p.6 A, rnasa formierska do wykonywania form skorupowych składa się z czystego piasku kwarcowego z dodatkiem żywicy syntetycznej i utwardzacza.

Piaski na formy skorupowe powinny mieć dużą zawartość krzemionki (powyżej 95%) i małą ilość gliny (poniżej 0,5%). Wzrost zawartości gliny powoduje osypliwość form skorupowych i obniża ich wytrzymałość. Szkodliwe jest również zanieczyszczenie węglanami i substancjami alkalicznymi. "Ze względu na gładkość powierzchni formy, a więc i odlewu, stosuje się piaski drobnoziarniste klasy 1K 0,20/0,16/0,32, 1K-—020/0,16/ /0,10, a dla małych odlewów — klasy 1K—0,071/0,10/0,056.

Jako spoiwa do form skorupowych używa się żywic fenolowo-for-maldehydowyeh typu nowolakowego znanych pod nazwą żywic SK (09 A) oraz żywic fenolowo-krezolowo-formaldehydowych — o nazwie spoiwo SK-1.

Jako utrwalacza (katalizatora), przyspieszającego przebieg reakcji utwardzania'skorupy, do masy dodaje się urotropiny. Utwardzacz w ilości l°/o ogólnej masy materiału formierskiego jest wprowadzany obecnie bezpośrednio do żywic.

Typowy skład mas na formy skorupowe w % wagowych dla odlewów z brązu, mosiądzu i żeliwa jest następujący; 91,9°/o piasku kwarcowego płukanego, 0,0% żywicy fenolowej, 0,1% nafty.

Dla odlewów staliwnych' ilość żywicy wynosi 10 części wagowych.

Dodatek nafty w ilości 0,1% wpływa na bardziej równomierne rozprowadzenie żywicy w masie formierskiej.

Ze względu na skłonność do segregacji piasku i żywicy obecnie stosuje się powlekanie ziarn piasku żywicą na zimno lub na gorąco. Powlekanie na gorąco polega na podgrzaniu piasku do temperatury większej od temperatury topnienia żywicy, ale mniejszej od temperatury utwardzania, i wymieszaniu piasku z żywicą bez urotropiny. Żywica — po stopieniu — otacza ziarna piasku cienką powłoką. Po przedmuchaniu piasku zimnym powietrzem i ochłodzeniu do temperatury; 80-Hł0°C dodajemy roztwór urotropiny w ilości 1CH-12% w stosunku do żywicy. Po cal--kowitym ostudzeniu mieszaniny rozkruszamy zlepione żywicą bryły masy i przesiewamy piasek przez sita. Powlekanie ma zimno polega na

237