1060441868

Rachunkowość zarządcza w polskiej literaturze przedmiotu    77

z rachunkowości zarządczej do osiągania celów organizacji.

Do pierwszej grupy definicji można zaliczyć, przykładowo, definicje W. Gabrusewicza, T. Kiziukiewicz, S. Sojaka. W drugiej grupie mogą znaleźć się definicje A. A. Jarugi, D. Dobiji, A. Szychty, I. Sobańskiej.

Analiza różnych definicji rachunkowości zarządczej pozwala Autorce na określenie jej jako systemu informacji wspomagającego kierowników różnych szczebli w planowaniu, podejmowaniu decyzji oraz kontroli działalności, a tym samym w osiąganiu celów.

Należy podkreślić, że rachunkowość zarządcza obejmuje nie tylko proces dostarczania informacji dla systemu zarządzania, a także zdaniem T. Kiziukiewicz (2003, s. 31): „przygotowanie wariantów decyzyjnych ze wskazaniem na wariant optymalny” co umożliwia zarządzającym podjęcie decyzji bez konieczności przeprowadzania rachunku decyzyjnego we własnym zakresie. Rachunkowość zarządcza pełni zatem oprócz funkcji informacyjnej i kontrolnej, także funkcje planistyczną, optymalizacyjną i motywacyjną. Odznacza się aktywnym charakterem.

Określenie zakresu rachunkowości zarządczej w literaturze przedmiotu odbywa się najczęściej na zasadzie porównania z rachunkowością finansową. Zestawienie podstawowych cech rachunkowości zarządczej i finansowej zawiera większość prac dotyczących rachunkowości zarządczej.

2. Etapy rozwoju rachunkowości zarządczej

W literaturze autorzy wymieniają różną liczbę etapów rozwoju rachunkowości zarządczej¹. Przykładowe wyodrębnienie etapów przedstawia tabela 2.

Tabela 2. Etapy rozwoju rachunkowości zarządczej

Etap	Okres	Charakterystyka
I	Koniec XIX i początek XX wieku	Opracowanie przez amery kańskie koleje procedur planowania i kontroli oraz powstanie tam systemu wewnętrznej sprawozdawczości. Ukształtowanie się rachunku kosztów pełnych. Rozpoczęcie badań kosztów jednostkowych i kosztów^1 pośrednich oraz powstanie rachunków kosztów standardowych jako podstawy zarządzania przez wyjątki.
II	Lata dwaidzieste XX wieku	Powstanie rachunku kosztów częściowych. Pojawienie się pojęcia kosztów krańcowych i kosztów zapadłych, stworzenie instrumentu zwanego stopą zwrotu z zainwestowanego kapitału, który służył do motywowania i oceny przez dyrekcję naczelną kierowników w pionowo zintegrowanych organizacjach: stanów ił on również podstaw ę określenia ogólnej strategii firmy. Zastosowanie cen transferowych opartych na cenach rynkowych. Położenie w iększego nacisku na podmiotowe grupowanie kosztów i przychodów. Zastosowanie budżetów^: elastycznych i analizy odchyleń.
III	Lata pięćdziesiąte XX wieku	Wprowadzenie do rachunkowości zarządczej nowych metod i technik, takich jak analiza progu rentowności i progu płynności, badania operacyjne z zastosowaniem techniki symulacji oraz analizy matematycznej. Zastosowanie do oceny efektywności inwestycji zdyskontowanego dopływu środków pieniężnych (discounted cash flow DCF), przy jednoczę-

¹ Etapy rozwoju rachunkowości zarządczej zawierają między innymi prace: Jarugowa (2000. s. 16-18). Kannańska (2000, s. 26). Szychta (2008, s. 27), Sobańska (2010, s. 80-95).