1109145806

licznymi. Własności użytkowe polimerów zwiększają się wraz ze wzrostem upoiządkowania ułożenia cząsteczek. Wspólne cechy tworzyw sztucznych to: mała gęstość właściwa, dobre własności dielektryczne, duży współczynnik rozszerzalności cieplnej, mały współczynnik przewodzenia ciepła, podatność na pełzanie i korozję naprężeniową. Pozostałe własności, takie jak: własności mechaniczne, chemiczne, cieplne itp., mogą zmieniać się w znacznym zakresie, uwarunkowanym bardzo dużą różnorodnością tworzyw. Przetwórstwo obejmuje tworzywa: powszechnego użytku (polietylenowe, polipropylenowe, polichlorowinylowe, polistyrenowe), konstrukcyjne i specjalne (o najwyższych własnościach). Przetwórstwo twoizyw sztucznych obejmuje obróbkę: wstępną formującą i wykańczającą.

Celem obróbki wstępnej jest przygotowanie tworzywa wejściowego w postaci dogodnej do dalszego przetwarzania oraz wprowadzenie środków pomocniczych. Twoizywo wejściowe może występować w postaci stalą, plastycznej i ciekłą. Tworzywo w stanie stałym może występować w postaci: proszku, granulek, płyt, arkuszy, folii, prętów itp.

Celem obróbki formującej jest kształtowanie gotowego wyrobu. Taki gotowy wyrób otizymany w stanie stałym nazywa się wytworem a w stanie ciekłym lito plastycznym - przetworem. Natomiast przetwarzalność to cecha określająca podatność przetwarzanego tworzywa na zmiany właściwości: struktury, kształtu i wymiarów w procesie przetwarzania.

4.2. Formowanie tworzyw sztucznych

Formowanie może być realizowane w następujących podstawowych procesach: wtryskiwanie, wytłaczanie, prasowanie, odlewanie, porowa-nie, formowanie podciśnieniowe, termoformowanie, walcowanie, nanoszenie.

4.2.1. Wtryskiwanie polega na okresowym wyciskaniu uplastycznionego tworzywa do zamkniętej formy wtryskowej, zestaleniu lub utwardzeniu przedmiotu i usunięciu go w trakcie otwierania formy (rys. 3). Podczas formowania tworzyw termoplastycznych komora formy jest chłodzona, natomiast podczas formowania tworzyw termoutwardzalnych - ogrzewana. Zwykle stosąe się wtryskiwanie Dokowe i ślimakowe o napędzie mechanicznym lub hydraulicznym. Maszyny do wtryskiwania, wtryskarki mają dwa główne układy: wtryskowy i zamykania formy. Zadaniem układu wtryskowe-

Rys. 3. Schemat wtryskarki: A - układ uplastyczniający, 8 - układ narzędziowy, C - układ napędowy

go jest równomierne, szybkie uplastycznienie tworzywa, napełnienie formy w określonym krótkim czasie przez wytworzenie ciśnienia potrzebnego do pokonania oporów przepływu tworzywa do formy. Układ zamykania musi zamykać formę z siłą większą od siły wywieranej przez ciśnienie two-izywa.

4.2.2. Wytłaczanie polega na przepychaniu w sposób ciągły uplastycznionego tworzywa przez kanał dyszy wytłaczarskiej (rys. 4) i odbywa się w liniach technologicznych. W procesie wytłaczania otrzymuje się rury, pręty profilowe o różnych przekrojach i płyty.

Rys. 4. Schemat wytłaczania rur;

1 - rdzeń, 2 - płyta sitowa, 3 - ślimak, 4 - cylinder, 5 - grzejnik, 6 - wspornik rdzenia, 7-dysza

4.2.3. Prasowanie polega na: wprowadzeniu tworzywa do gniazda formy o określonym kształcie, wywarciu nacisku przez stempel, kohezyjnym łączeniu ziarenek tworzywa lub jego uplastycznieniu, stapianiu w zamkniętym gnieździe, zestaleniu lub utwardzeniu i wyjęciu wypraski. Prasowanie dzieli się na: tłoczne (rys. 5.), pizetłoczne (rys. 6) i płytowe. Ciśnienie prasowania pizetłocznego jest tizykrotnie wyższe od ciśnienia prasowania tłocznego.

Prasowanie jest na ogól procesem cyklicznym i octoywa się na prasach. Tworzywo wejściowe (mieszanina żywicy i środków dodatkowych) może być w stanie stałym (proszek, granulki, arkusze), plastycznym lub ciekłym i jest

9