1109145875

1.2. Pojęcie przedsiębiorstwa

W literaturze przedmiotu sformułowano wiele definicji przedsiębiorstwa. Eksponują one różne jego aspekty. Przede wszystkim spotyka się spojrzenie na przedsiębiorstwo od strony jego zasobów. Takie rozumienie przedsiębiorstwa odnajdujemy np. w Kodeksie cywilnym, który w artykule 55. przedsiębiorstwo definiuje jako „zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej”. Inne podejście do omawianego pojęcia eksponuje jego instytucjonalny aspekt. Przez instytucję zwykle rozumie się zorganizowaną całość, która posiada:

•    zespół ludzi powołanych do realizacji określonych celów,

•    odpowiednie środki rzeczowe, niezbędne do realizacji tych celów,

•    zorganizowany charakter powodujący, że elementy składowe współprzyczy-niają się do realizacji celów,

•    określony stopień i sposób formalizacji wyrażający się w postaci zasad, zwyczajów lub norm dotyczących jej organizacji i funkcjonowania.

W tym ujęciu przedsiębiorstwo jest przykładem instytucji i określa się je jako organizację (jednostkę organizacyjną), która:

1)    ma jedno kierownictwo,

2)    jest wyodrębniona ekonomicznie i prawnie,

3)    ma na celu działalność przynoszącą zyski w wyniku sprzedaży produktów i usług.

Jednolitość kierowania przedsiębiorstwem wywodzi się ze sformułowanej jeszcze w 1916 r. przez H. Fayola zasady jednoosobowego kierownictwa.

Podstawową cechą przedsiębiorstwa jest jego ekonomiczne wyodrębnienie. Dzięki niemu przedsiębiorstwo:

1)    posiada, pochodzące od właścicieli, określone zasoby kapitałowe w postaci dóbr materialnych oraz wartości niematerialnych i prawnych,

2)    posiada samodzielność decyzyjną, tzn. samodzielnie, oczywiście zgodnie z prawem, reguluje charakter swojej działalności i stosunki z otoczeniem, zaopatruje się w czynniki produkcji, a także określa swą organizację wewnętrzną,

3)    swe koszty pokrywa uzyskiwanymi przychodami, tzn. samo finansuje swoją działalność, swój stan majątkowy wykazuje w bilansie, a wynik finansowy w rachunku zysków i strat,

4)    prowadzi działalność na własny rachunek, własne ryzyko i własną odpowiedzialność.

Wyodrębnienie prawne przedsiębiorstwa wyraża się w posiadaniu przez nie zdolności do czynności prawnych, a więc do zawierania umów i zaciągania zobowiązań. Formalnym odzwierciedleniem uzyskania statusu osoby prawnej jest wpisanie przedsiębiorstwa do prowadzonego przez sądy krajowego rejestru sądo-

10