1300739189

jeszcze zapas na dwa dni. Najgorzej sytuacja będzie wyglądała, gdy po wyprodukowaniu kija rozbitek zorientuje się, że jest on zupełnie bezużyteczny do zbierania jagód (więc znów cały czas będzie musiał poświęcać na zbieranie ich ręcznie, a kij będzie leżeć nieużywany) - wtedy okaże się, że zmarnował wszystkie zgromadzone dobra kapitałowe, gdyż nie uzyskał w zamian nic wartościowego.

Wprowadźmy tutaj wyraźne rozróżnienie pomiędzy dobrami kapitałowymi a kapitałem: podczas gdy dobra kapitałowe zdefiniowaliśmy jako dobra niezbędne do wyprodukowania ostatecznych dóbr konsumpcyjnych, kapitałem będziemy nazywać ich wartość rynkową -a więc tą, którą nadają jej kontrahenci, zawierający transakcje w celu wypracowania zysku. Oznacza to, że o ile dobra kapitałowe należą do świata materii, kapitał należy do świata abstrakcji - jest jedynie instrumentem kalkulacji ekonomicznej. Posługując się nim, przedsiębiorcy są w stanie oszacować, czy wartość dóbr powstałych w procesie produkcji przewyższa koszt dóbr kapitałowych, wykorzystanych w tym procesie - a więc czy osiągnęli spodziewany zysk.

Gdyby istniały dobra kapitałowe, lecz nie było kapitału (a więc brakowałoby wolnego rynku dóbr kapitałowych), w gospodarce zapanowałby chaos. Nie byłoby podstaw do oszacowania, czy planowane działanie będzie opłacalne - a gdyby nawet ktoś się go podjął, po fakcie również nie mógłby się dowiedzieć, czy zakończyło się ono powodzeniem. Nie byłoby wiadomo, czy warto rozszerzyć pionową lub poziomą strukturę produkcji - czy wręcz przeciwnie: jest ona zbyt rozbudowana w stosunku do zgromadzonych oszczędności (co w pewnym momencie spowoduje konieczność przerwania procesu produkcji z powodu braku dóbr kapitałowych - i tym samym doprowadzi do marnotrawstwa wielu zasobów). Nie byłaby znana cena dóbr teraźniejszych względem dóbr przyszłych (stopa procentowa, wynikająca z preferencji czasowej - co wyjaśnimy poniżej), która wyznacza w społeczeństwie proporcje pomiędzy konsumpcją, oszczędzaniem i inwestycjami. Zabrakłoby więc siły koordynującej wysiłki ludzi na różnych polach. Taka właśnie sytuacja ma miejsce w socjalizmie - i dlatego system ten jest gospodarczo niewydolny.

Po omówieniu teorii kapitału czas przejść do wyjaśnienia, w jaki sposób kształtuje się stopa procentowa. Jak wyżej opisaliśmy, każdy człowiek wyżej ceni dobra teraźniejsze od obietnicy otrzymania tych samych dóbr w przyszłości (ceteris paribus); ową zależność nazywamy preferencją czasową. Ta różnica w wartościowaniu wynika z subiektywnych odczuć danego człowieka; oznacza to, że każdy człowiek ma swoją własną preferencję czasową -i że zmienia się ona w ciągu jego życia.

Jest to bardzo korzystne zjawisko, gdyż rodzi ogromne pole do wzajemnie korzystnej

65