1300739650

Goncourtowie, E. Zola, G. de Maupassant; [lit. poi.: G. Zapolska,

A.    Sygietyński].

3.    Ekspresjonizm: cechy charakterystyczne - subiektywizm, wyrazistość, dynamika, kontrast, wyolbrzymienie, karykatura, konflikt moralności z popędem; podłoże filozoficzne - pragmatyzm (W. James), dionizyjskość (F. Nietzsche), filozofia życia

(H. Bergson), przykłady: poezji (G. Traki); prozy (F. Werfel); dramatu (B. Brecht); korespondencje: e. w malarstwie -preekspresjoniści: V. van Gogh, E. Munch, P. Gauguin; ekspresjoniści: grupa „Die BrUcke”; W. Kandinski: [lit. poi.:

T. Miciński, S. Przybyszewski, W. Berent, S. I. Witkiewicz].

4.    Realizm magiczny: cechy charakterystyczne - rzeczywistość a fikcja, koncepcja rzeczywistości poszerzonej (Nowy Obiektywizm), metafizyczna natura świata, współistnienie kronikarskiej faktografii z wyobraźnią przekształcającą rzeczy

i zjawiska, dziwność, niezwykłość, nawiązanie do tradycji, legend i mitów; r.m. w literaturze europejskiej: F. Roh, G. Grass; r.m. w lit. latynoamerykańskiej: M. Asturias, J. Borges, G. Garcia Marąuez; r.m. w malarstwie: G. de Chirico; [lit. poi.: B. Schulz,

B.    Leśmian]

5.    Surrealizm: cechy charakterystyczne - alogiczność, świat przedstawiony jako pomieszanie jawy, snu, fantazji, halucynacji, groteskowe wizje, pismo automatyczne; podstawy filozoficzne: manifest teoretyczny (A. Breton); s. w sztuce (prekursor: H. Bosch, przedstawiciele: S. Dali', G. de Chirico, M. Duchamp, J. Miró)

i s. w literaturze (prekursor: Comte de Lautreamont, przedstawiciele: L. Aragon, P. Eluard, T. Tzara); zjawiska towarzyszące: hipnoza, mediumizm, psychoanaliza; [lit. poi.:

J. Brzękowski, A. Waż.yk, J. Czechowicz, K. I. Gałczyński].

6.    Modernizm w sztuce i literaturze:

6a. Impresjonizm: cechy charakterystyczne - wrażeniowość, ulotność, nastrojowość, polisensoryczność; odkrycia naukowe (I. Newton: widmo światła białego; prawo równoczesnego kontrastu, rozwój fotografii); malarstwo i metoda dywizjonizmu (E. Manet,

C.    Monet, A. Renoir, E. Degas, A. Sisley) i. w literaturze - proza: subiektywizm, wielość punktów widzenia, strumień świadomości, „momentalność akcji” (M. Proust, V. Woolf, A. Czechow,

I.    Turgieniew); poezja: wrażeniowość, instrumentacja głoskowa (M. Maeterlinck, S. Mallarme, P. Verlaine); i. w muzyce

(C. Debussy); [lit. poi.: K. Przerwa-Tetmajer, J. Kasprowicz],

6b. Symbolizm: cechy charakterystyczne - pojęcie symbolu, idei, subiektywność, rytm, melodyka, synestezja, korespondencja sztuk; założenia filozoficzne: transcendentalność bytu, metafizyka w życiu indywidualnym i społecznym; sztuka i jej zadania (samodzielność dzieła sztuki); s. w literaturze (francuskiej:

A. Rimbaud, P. Verlaine, S. Mallarmć, Ch. Baudelaire; rosyjskiej:

A.    Blok, A. Biely; belgijskiej: M. Maeterlinck; s. w malarstwie (G. Moreau, A. Bócklin, prerafaelici, S. Wyspiański,

J.    Malczewski, W. Podkowiński): groza, erotyka, groteska, karykatura, motywy legendarne, mitologiczne; [lit. poi.:

B.    Leśmian, L. Staff, S. Wyspiański].

6c. Dekadentyzm: cechy charakterystyczne - kryzys cywilizacji, zmierzch kultury, powtarzalność bytów i faktów, oczekiwanie katastrofy, egocentryzm, wyrafinowanie, atrofia uczuć, znudzenie, lęk, inercja, niemoc twórcza, nihilizm; „cyganeria artystyczna”, opozycja „artysta - filister"; podłoże filozoficzne (A. Schopenhauer, F. Nietzsche, N. Hartmann) prekursorzy: T. de Quincey; twórcy E. A. Poe, J. Keats, Ch. Baudelaire, P. Verlaine,

15