1060440668

lazarety, ale także, jako pierwsi na świecie, wykorzystali do opieki nad rannymi przeszkolony personel sanitarny, którego zadania można porównać do zadań współczesnego felczera. Zwolennikiem udzielania szybkiej pomocy żołnierzom, którzy odnieśli obrażenia na polu walki, był naczelny chirurg Napoleona D. J. Larrey. Zgodnie z jego wytycznymi lekarze przybywali do rannych żołnierzy, znajdujących się w punktach sanitarnych w pobliżu pola bitwy, w celu wykonania niezbędnych do ratowania życia operacji⁴.

Jednak o pierwszej skutecznej wentylacji metodą usta-usta udokumentowanej medycznie donosi dopiero Tossach w roku 1744. Pomimo stosowania w wieku XIX tej techniki wentylacji (chociażby uratowanie Abrahama Lincolna), okres ten przyniósł głównie postęp tzw. metod pośrednich sztucznego oddychania, zwanych manualnymi. Do technik tych należały metoda Silvestra oraz metody Schullera, Schaffera i Holger-Nielsena. Najogólniej rzecz biorąc w metodach tych ruch powietrza w płucach ofiary był generowany poprzez naprzemienne zgniatanie i rozciąganie klatki piersiowej z zewnątrz. Oczywiście techniki te były o wiele mniej skuteczne w porównaniu z metodą sztucznego oddychania usta-usta i zostały zarzucone w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy to K. Safar i S. Ruben na nowo odkryli wentylację metodą usta-usta. Metoda ta jest do dzisiaj stosowana w resuscytacji bezprzyrządowej⁵.

W 1960 roku G. Elan opisał metodę udrażniającą drogi oddechowe, polegającą na odcyleniu głowy i uniesieniu żuchwy. Pomimo że w roku 1878 L. Boehm dokonał pierwszego opisu pośredniego masażu serca, to powszechnie stosowaną techniką był bezpośredni masaż serca. Dopiero po opublikowaniu pracy L. Kouwenhovena, I. Juda i R. Knickerbockera w 1960 roku, wykazującej skuteczność pośredniego masażu serca, nastąpił okres jego akceptacji i stosowania. Duże zasługi w logicznym połączeniu wszystkich elementów podstawowych metod podtrzymywania życia ma amerykański lekarz P. Safar, który wprowadził do dziś funkcjonujący schemat ABC resuscytacji⁶.

Jak widać z powyższego zarysu historycznego, metody współczesnej resuscytacji krążeniowo-oddechowej stosowane są zaledwie od ponad czterdziestu lat. Jednak dopiero w 1973 roku zostały opublikowane po raz pierwszy standardy resuscytacji krążeniowo-oddechowej przez Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (AHA - American Heart Association). W okresie późniejszym powstało w świecie wiele komitetów ds. resuscytacji, które wydawały swoje zalecenia regionalne, m.in. w 1989 r. założona została Europejska Rada ds. Resuscytacji (ERC - European Resuscitation Council), która opublikowała swoje pierwsze standardy w 1992 roku. W większości przypadków zmiany w zaleceniach powstawały na podstawie doświadczeń klinicznych. Dopiero powołanie Międzynarodowego Wspólnego

⁴    M. Goniewicz, A. W. Nowak-Kowal, Z. Smutek, Przysposobienie obronne, cz. II, Wydawnictwo Operon, Gdynia 2007, s. 5.

⁵    W. Jurczyk, A. Łakomy, Pierwsza pomoc iv stanach zagrożenia życia, op. cit., s. 9.

⁶    Ibidem, s. 9.

5