SCENARIUSZ LEKGI HISTORII ORAZ WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH I SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH
Czym jest zbrodnia katyńska?
Czas: dwie godziny lekcyjne (wariant krótszy - na jedną godzinę lekcyjną, jeśli nauczyciel rozda wcześniej uczniom materiały źródłowe wraz z zadaniami do wykonania w domu [punkt 3], a na lekcji nastąpi prezentacja wyników pracy [punkt 4]).
Powiązanie z nową podstawą programową:
Historia:
IV etap edukacyjny - zakres podstawowy
• Ziemie polskie pod dwiema okupacjami
• Sprawa polska w czasie II wojny światowej IV etap edukacyjny - zakres rozszerzony
• Okupacja niemiecka i radziecka na ziemiach polskich
Wiedza o społeczeństwie:
III etap edukacji
• Konflikty międzynarodowe
Cele lekcji
Po zakończeniu lekcji uczeń:
• zna i rozumie przesłanki kwalifikacji zbrodni katyńskiej jako ludobójstwa;
• zna losy oficerów, którzy dostali się do niewoli sowieckiej: przebieg zbrodni na jeńcach polskich z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, popełnionej w Katyniu, Charkowie i Kalininie (Twerze);
• zna przyczyny rozstrzelania oficerów;
• rozumie pojęcia i terminy: zbrodnia wojenna, zbrodnia przeciw ludzkości, zbrodnia ludobójstwa, zasada nieprzedawniania się odpowiedzialności za zbrodnie przeciwko ludzkości, zbrodnia katyńska, Międzynarodowe Stowarzyszenie „Memoriał”;
• umie podać przykłady narodów i grup, które padły ofiarą masowych zbrodni;
• umie interpretować najważniejsze źródła dokumentowe.
Materiały i środki dydaktyczne
• teksty źródłowe (Materiały dla ucznia, Dokumenty zbrodni, kłamstwa i walki o prawdę, materiały nr 13, 14,15,16,17,21,24,48,52, 60);
• biogramy: Bogdan Chrzanowski, Mieczysław Smorawiński (Materiały dla nauczyciela, 2. lekcja), Janina Lewandowska (Materiały dla ucznia, Biogramy);
• zdjęcia - nr 102 (327) oraz zdjęcia ofiar (Ofiary - Katyń, Ofiary - Charków, Ofiary - Kalinin).
Metody i formy pracy
• praca pod kierunkiem (analiza materiałów źródłowych);
• dyskusja;
• elementy wykładu;
• praca w grupach.
Przebieg lekcji
1. Wprowadzenie: uczniowie czytają (indywidualnie lub w grupie) fragment „Oświadczenia Zarządu Międzynarodowego Stowarzyszenia »Memoriał« o śledztwie w sprawie zbrodni katyńskiej w Rosji”. Nauczyciel wcześniej krótko objaśnia, czym jest Międzynarodowe Stowarzyszenie „Memoriał” (zob. Materiały dla ucznia, Słowniczek pojęć):
14