SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PONADGININAZJALNYCH
Jak mówić o Katyniu - liryka pośrednia czy liryka wyznania?
Wybór z poezji katyńskiej
Cele lekcji
Uczeń:
• zna najważniejsze fakty dotyczące zbrodni katyńskiej;
• dokonuje analizy i interpretacji tekstu poetyckiego;
• zna i stosuje w interpretacji dzieła sztuki pojęcia: alegoria i symbol;
• potrafi ocenić zło, okrucieństwo, niesprawiedliwość i kłamstwo;
• przekonująco uzasadnia swoje zdanie w dyskusji.
Podstawa programowa do liceum
Analiza i interpretacja tekstów wierszy
Materiały i środki dydaktyczne
• mapka historyczna;
• teksty wierszy: Katyń Feliksa Konarskiego oraz Wstyd Piero Onfianiego (Materiały dla ucznia, Fragmenty literackie);
• karta pracy;
• film Andrzeja Wajdy Katyń;
• rzutnik multimedialny;
• komputer.
Metody i formy pracy
• referat;
• notatka w formie tabeli;
• pokaz filmu;
• ekspozycja multimedialna;
• burza mózgów;
• dyskusja.
Przebieg zajęć
1. Krótki referat ucznia o wydarzeniach w Katyniu, w czasie którego uczniowie zapisują najważniejsze fakty: kto, gdzie, kiedy? Usytuowanie Katynia na mapie Europy.
2. Nauczyciel lub któryś z uczniów czyta wiersz Feliksa Konarskiego Katyń, następnie nauczyciel prosi, aby uczniowie opisali alegoryczne obrazowanie w wierszu. Uczniowie pracują z kartą pracy - uzupełniają tabelkę, ćw. 1.
3. Opisane przez uczniów alegorie obrazują abstrakcyjne treści moralistyczne - wolność, prawdę, sprawiedliwość. Każda z tych alegorycznych postaci ma cechy żołnierza - ofiary z Katynia. Można tutaj odnieść się do kontekstu historycznego i porozmawiać o szczegółach zbrodni - zakneblowane usta, ręce związane na plecach kolczastym drutem itp. Można obejrzeć fragment filmu Andrzeja Wajdy Katyń (egzekucja).
4. Uczniowie oglądają i porównują dwa dzieła sztuki o treści alegorycznej, które wcześniej przygotowuje dla nich nauczyciel:
Eugene Delacroix, Wolność wiodąca lud na barykady Tadeusz Kantor, Wrzesień 1939
Uwaga: Obrazy najlepiej wyeksponować za pomocą rzutnika multimedialnego.
5. Nauczyciel rozmawia z uczniami o tych alegorycznych przedstawieniach, zwracając uwagę na to, że collage Kantora ma raczej charakter symbolu. W trakcie wspólnej rozmowy - burzy mózgów - uczniowie podają propozycje jego interpretacji (np. symbol ofiary polskiego żołnierza we wrześniu 1939 - korelacja
17