dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na po- Środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzier- - o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzysty-
Środki trwałe
wane przez podatnika na potrzeby zwiÄ…zane z prowadzonÄ… przez niego
trzeby jednostki. żawy lub innej umowy o podobnym charakterze zalicza się do akty-
Pojęcie środków trwałych. Klasyfikacja środków trwałych. Zużycie
działalnością gospodarczą, albo oddane do używania na podstawie
Zalicza się do nich w szczególności: wów trwałych jednej ze stron umowy. umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.
i amortyzacja środków trwałych. Wykorzystanie środków trwałych.
a) nieruchomości - w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego
Warunki, jakie musi spełniać składnik majątkowy, aby mógł być zali-
gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lo- def. wg ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych
Środki trwałe są elementem aktywów przedsiębiorstwa
czony do środków trwałych:
Uwaga: inaczej definiuje środki trwałe ustawa o rachunkowości, a inaczej przepisy podatkowe. kale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego
1. musi posiadać wiarygodnie określoną wartość i być pod kontrolą
oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, Środki trwałe to stanowiące własność lub współwłasność podatnika,
jednostki (niekoniecznie stanowiąc jej własność),
def. wg ustawy o rachunkowości
b) maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do
2. jest wykorzystywany przez jednostkÄ™ do realizacji jej statutowej
c) ulepszenia w obcych środkach trwałych, użytku w dniu przyjęcia do używania:
działalności lub oddany do używania innym jednostkom,
Środkach trwałe - rozumie się przez to rzeczowe aktywa trwałe i zrów-
d) inwentarz żywy. 1) budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
3. okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż l rok,
2) maszyny, urządzenia i środki transportu,
nane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności
3) inne przedmioty 4. jest kompletny i zdatny do użytku zgodnie z jego przeznaczeniem.
1 2 3 4
Klasyfikacja zwierząt dla celów ewidencji księgowej
Do środków trwałych nie zalicza się: kryterium prawne kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone Klasyfikacja środków trwałych
 budynków i budowli wraz z maszynami będącymi w budowie na potrzeby jednostki, do realizacji statuto-
(środki trwałe w budowie), wej działalności, wiarygodnie określona war- Środki trwałe mogą być klasyfikowane z punktu widzenia:
 maszyn i urządzeń w postaci gotowej produkcji (aktywa obroto- tość, itp. zgonie z ww. definicjami  własności (własne, obce (dzierżawione, leasing)),
we zapasy), kryterium czasowe okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższy  przeznaczenia (produkcyjne, nieprodukcyjne),
 maszyny, czy urządzenia stanowiące rezerwę lub nie są przekazane niż l rok  sposobu wykorzystania (czynne, nieczynne),
do użytkowania (aktywa obrotowe zapasy), kryterium ekonomiczne >3 500,00 (kryterium dodatkowe, nie obo-  rodzaju podział środków trwałych w zależności od ich charakteru
 przedmioty o niskiej jednostkowej wartości oraz niektóre grupy wiązkowe-  podatnicy mogą nie dokonywać i zastosowania KŚT (Klasyfikacja Środków Trwałych), PKOB (Polska Klasyfikacja Obiektów Bu-
dowlanych)
inwentarza żywego zaliczane są do aktywów obrotowych (zapa- odpisów amortyzacyjnych od składników
sy). majątku, których wartość początkowa nie
przekracza 3 500 zł [pdop, pdof])
5 6 7 8
Klasyfikacja Środków Trwałych (KŚT) jest usystematyzowanym zbio- 9  grupa grupy: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9. Grupa 2 OBIEKTY INŻYNIERII L
DOWEJ I WODNEJ Rodzaj 200- Budowle dla górnictwa i kopalnictwa
rem obiektów majątku trwałego służącym celom m.in. do celów: 99  podgrupa. Grupa 3 KOTA
Y I MASZYNY ENERGETYCZNE Rodzaj 644 Przenośniki (transportery) kopalniane
- ewidencyjnych, 999  rodzaj Grupa 4 MASZYNY, URZ
DZENIA I APARATY OGÓL- Rodzaj 644 obejmuje przenośniki oraz wyciągi stałe i przesuwne: ko-
- ustalania stawek odpisów amortyzacyjnych, 999-9  zbiór. NEGO ZASTOSOWANIA palni dołowych - zbiory 644-0 do 644-4, kopalni odkrywkowych - zbiór
- badań statystycznych. Grupa 5 SPECJALISTYCZNE MASZYNY, URZ
DZENIA I 644-5, zakładów przeróbki mechanicznej węgla, rud i innych kopalin -
Oparta jest generalnie na trzy szczeblowym systemie dziesiętnym z KLASYFIKACJA ŚRODKÓW TRWAA
YCH (KŚT) APARATY zbiór 644-6.
wyróżnieniem: Grupa O GRUNTY Grupa 6 URZ
DZENIA TECHNICZNE
- 10 grup Grupa l BUDYNKI I LOKALE, SPÓA
DZIELCZE WA
A- Grupa 7 ÅšRODKI TRANSPORTU
- 10 podgrup, SNOÅšCIOWE PRAWO DO LOKALU MIESZKAL- Grupa 8 NARZ
DZIA, PRZYRZ
DY, RUCHOMOÅšCI I
- 10 rodzajów, NEGO ORAZ SPÓA
DZIELCZE PRAWO DO LO- WYPOSAŻENIE
- dodatkowo niektóre rodzaje dzielą się na zbiory (np. rodzaj 644). KALU NIEMIESZKALNEGO Grupa 9 INWENTARZ ŻYWY
ð
9 10 11 12
Zużycie i amortyzacja środków trwałych Zużyciem fizycznym nazywa się proces stopniowego obniżania się war- Zużycie losowe nieprzewidziane, a następujące w okresie, kiedy urzą- Amortyzacja - jest to wyrażone w jednostkach pieniężnych zużycie
tości środków trwałych w toku użytkowania. Stopień tego zużycia za- dzenie winno normalnie funkcjonować. Przykładem zużycia losowego środka trwałego za pewien okres, określone według stawek amortyza-
Środki trwałe z upływem czasu, bez względu na uczestniczenie w pro-
leżny jest od zakresu i intensywności użytkowania oraz sposobu eks- są klęski żywiołowe: zawał, pożar, zatopienie oraz szkody górnicze na cyjnych, podlegające zarachowaniu w koszty działalności operacyjnej
cesie produkcji w sposób bezpośredni, czy też pośredni, ulegają stop-
ploatacji (np, niewłaściwa konserwacja). powierzchni. (zużycie normalne), pozostałe koszty operacyjne (zużycie ekonomiczne
niowemu zużyciu.
Stopniowemu zużyciu się środka trwałego (fizycznemu lub ekonomicz- i inne nieplanowe) lub w straty nadzwyczajne (zużycie losowe).
Wyróżnia się trzy rodzaje zużycia środków trwałych:
Zużycie ekonomiczne występuje z narastającą intensywnością. Wynika nemu) musi towarzyszyć zmniejszenie się wartości środka trwałego.
ono z postępu techniki, dzięki któremu istnieje możliwość zastąpienia Wysokość planowych odpisów amortyzacyjnych określa się w oparciu
środka trwałego środkiem nowszym i bardziej ekonomicznymi. Postęp Proces stopniowego przenoszenia pewnej części wartości środka trwa- o stawki amortyzacyjne i przyjęcie metody amortyzacji właściwej dla
techniczny powoduje więc nieopłacalność stosowania środków o prze- łego na nowo wytworzony produkt lub świadczoną usługę nosi nazwę danego rodzaju środka trwałego.
starzałych rozwiązaniach konstrukcyjnych lub niskich parametrach amortyzacji.
wydajnościowych,
13 14 15 16
Odpowiednikiem liczbowym amortyzacji środka trwałego jest umo- Rodzaje stawek amortyzacyjnych (wg. przepisów podatkowych):  1,5%- np. budynki i lokale mieszkalne,  14,0% - lokomotywy akumulatorowe, wozy kopalniane, maszyny
rzenie środka trwałego (czyli zmniejszenie wartości początkowej środ-  2,5%- budynki i lokale niemieszkalne, budowle sportowe (stadio- biurowe (kopiarki, faksy, rzutniki),
ka trwałego). ny, hale sportowe),  18,0% - np. maszyny i urządzenia wiertnicze, urządzenia sterow-
 4,5%- np. podziemne garaże, wyciągi kopalniane, kołowroty ko- nicze, maszyny do robót budowlanych, ziemnych i drogowych,
Stawki amortyzacyjne palniane, urzÄ…dzenia do podsadzki,
Określa: - 7,0% - np. kotły i maszyny energetyczne, koparki i zwałowarki w  20,0% - np. obudowy zmechanizowane, samochody osobowe, au-
 USTAWA z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób Ad. l. Wykaz rocznych stawek podstawowych zawiera ustawa o podat- kopalniach odkrywkowych węgla, lokomotywy i wozy w kopalni tobusy i autokary,
prawnych, ku dochodowym od osób prawnych (pdop) lub ustawa o podatku do- podziemnej,  25,0% - np. maszyny górnicze np. kombajny ścianowe, wozy
 USTAWA z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób chodowym od osób fizycznych (pdof)- w obydwu ustawach są one iden-  10,0% - np. kombajny do robót przygotowawczych, maszyny do wiertnicze, ładowarki,
fizycznych tyczne- w załącznikach do tych ustaw. Można wyróżnić następujące przeróbki rud i węgla,  30,0% - zespoły komputerowe,
wysokości stawek amortyzacyjnych:
17 18 19 20
Ad. 2. Podwyższane mogą być stawki amortyzacyjne poszczególnych - zaliczonych do grupy 4-6 i 8 (szybki Ad. 4. Indywidualne stawki amortyzacyjne można ustalać w odniesie- Amortyzacja środków trwałych
środków trwałych użytkowanych w warunkach pogorszonych lub postęp techniczny) .............................. niu do używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy
złych (także eksploatowane intensywnie (np. na 3 zmiany)). - w gminie o wys. bezrobociu ............... wprowadzonych do ewidencji danego podatnika (przedsiębiorcy). Kwoty rocznych odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych) ustala się
Współczynnik Prawo podatkowe narzuca jednak minimalne okresy amortyzacji. poprzez wybór metody amortyzacji. Można wyróżnić następujące
 dla budynków i budowli (gr 1 i 2) uży- (podstawowe) metody amortyzacji środków trwałych:
wanych w warunkach: 1.
2.
- pogorszonych ...................................... Ad. 3. Stawki amortyzacyjne można obniżać bez żadnych ograniczeń 
3.
- złych ..................................................... (pdop Art. 16i ustęp 5) 4.
 dla maszyn, urządzeń i środków trans-
portu
- używanych bardziej intensywnie ......
21 22 23 24
Roczne odpisy amortyzacyjne w poszczególnych metodach amortyzacji eksploatacji lub wartość początkowa Wp w wyniku modernizacji środ- Wp  wartość początkowa środka trwałego, [zł]; 2. Metoda degresywna klasyczna (DDB)
ka trwałego). T  okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego (lata).
1. Metoda liniowa A% = const, ale A(1)>A(2)>...>A(T)
A% = const => A(t) = A(1)=A(2)=...=A Między wartościami T i A% zachodzi zależność: Wp = const
Wp = const t=1, 2, 3, ....T
t=1, 2, 3, ....T
W metodzie amortyzacji liniowej zarówno stawka amortyzacyjna A%
jak i wartość początkowa Wp środka trwałego są stałe dla całego okre-
su amortyzacji, stąd kwota rocznych i miesięcznych odpisów nie zmie- gdzie: gdzie:
niają się w trakcie okresu amortyzacji (chyba że zmianie ulegnie staw- A  kwota rocznej amortyzacji [zł/rok]; A(t)  kwota rocznej amortyzacji dla roku t=1, 2, 3, ...T,[zł/rok];
ka amortyzacyjna np. w przypadku zmiany (pogorszenia) warunków A%  roczna stawka amortyzacyjna w metodzie liniowej, [ %]; A%  roczna stawka amortyzacyjna w metodzie degresywnej, [ %];
25 26 27 28
Wn(t)  wartość netto środka trwałego na początek t-ego roku amorty- 3. Metoda mieszana (degresywno-liniowa), nazywana potocznie de- 4. Metoda sumy numerów lat (SOYD) Stawkę amortyzacji A%(t) wyznacza się ze wzoru:
zacji (zł), [zł]; gresywną lub metodą amortyzacji podwyższonej
T  okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego w metodzie W metodzie SOYD (sumy numerów lat) roczna kwota amortyzacji
degresywnej, [lata]. Na początku odpisy amortyzacyjne są zgodne z metodą degresywną, zmienia się (zmniejsza wraz z ilością lat eksploatacji środka trwałego).
a w roku, dla którego odpis miałby być niższy niż w metodzie liniowej W metodzie tej występują: gdzie:
W metodzie amortyzacji degresywnej klasycznej stawka amortyzacyj- przechodzi się na odpisy według metody liniowej  zmienne (malejące) z roku na rok stawki amortyzacyjne A%(t), A%(t) - stawka amortyzacyjna dla roku t,[%],
na A% jest stała, natomiast odpisy amortyzacyjne roczne obliczamy od  stała wartość początkowa Wp, która stanowi podstawę dokonywania T - okres ekonomicznej użyteczności w latach,
wartości netto środka trwałego Wn(t) na początku t-ego roku (jest to odpisów amortyzacyjnych. t - rok, dla którego oblicza się stawkę.
wartość zmienna), a nie od jego wartości początkowej Wp - stąd w tej
metodzie odpisy roczne są zmienne i coraz niższe w kolejnych latach.
29 30 31 32
Mianownik ułamka (denominator) jest liczbą stałą dla ustalonej war- Dla tego przykładu wynika to z następujących wyliczeń:  wartości procentowe: S(1) = 33,33%; S(2) = 26,67%; S(3) = 20%, Metody amortyzacji podsumowanie
tości T, gdyż:  w roku t= 1 numerator = 5, gdyż 5+(1-1) = 5, S(4) =13,33%, S(5)=6,67% (suma 100%). 1. Zasadą jest, że stawki amortyzacyjne stosowane przez podatnika
 w roku t= 2  =4, gdyż 5+(1-2) = 4, nie mogą być wyższe niż stawki wskazane w  Wykazie stawek
 w roku t= 3  =3, gdyż 5+(1-3) = 3, Roczne odpisy amortyzacyjne (roczną stawkę amortyzacyjną w ujęciu amortyzacyjnych . Od tej zasady przewidziano wyjątki, które
 w roku t= 4  = 2, gdyż 5+(1 -4) = 2, wartościowym) wylicza się z zależności: umożliwiają stosowanie wyższych stawek, jeśli spełnione zostaną
 w roku t= 5  = 1, gdyż 5+(1 -5) = 1. A(t)=(A%(t)/100) * Wp (zł/rok) warunki określone w ustawach podatkowych.
np. dla T= 5 suma numerów lat wynosi 15, co wynika z formuły:
2. Ustawodawca wyraz
nie stwierdził, że wyboru metody amortyzacji
(5x6)/2 =15, którą można wyliczyć sumując: 5+4+3+2+1 = 15.
Zatem roczne stawki to: dla każdego środka trwałego dokonuje podatnik.
 wartości ułamkowe: S(1) = 5/15; S(2) = 4/15; S(3) = 3/15, S(4) =2/15, 3. Przepisy podatkowe przewidują następujące metody amortyzacji:
Licznik ułamka (numerator) jest liczbą zmienną malejącą w miarę
S(5)=1/15 (suma 1),  metodÄ™ liniowÄ…,
upływu lat eksploatacji (amortyzacji) środka trwałego, dla kolejnych
 metodÄ™ liniowÄ… ze stawkami indywidualnymi,
lat wynosi 5,4,3,2,1.
33 34 35 36
 metodę amortyzacji podwyższonej (metoda mieszana). 6. Wysokość obniżenia stawki dla danego środka trwałego jest dowol- Wykorzystanie środków trwałych Podstawowymi miernikami charakteryzującymi wykorzystanie środ-
4. W odniesieniu do danego środka trwałego wykluczona została moż- na i pozostaje w gestii podatnika. Należy jednak zaznaczyć, iż o ile ków trwałych są:
liwość zmiany metody amortyzacji już po rozpoczęciu amortyzacji. obniżanie stawek nie zostało ograniczone, to podwyższenie wcze- 1. wskaz
nik wykorzystania ekstensywnego:
Możliwe najlepsze wykorzystanie środków trwałych (rzeczowych ak-
5. Stawki amortyzacji mogą być podwyższane lub obniżane. Należy śniej obniżanych stawek będzie możliwe, tylko do poziomu nie wyż-
tywów trwałych) powinno być celem działań przedsiębiorstwa. Do oce-
jednak zaznaczyć, że modyfikacja wysokości stawki amortyzacyj- szego niż wynika to z  Wykazu stawek amortyzacyjnych .
ny tych działań potrzebne są mierniki, oceniające wykorzystanie środ-
nej jest dopuszczalna, jeśli podatnik stosuje liniową metodę amor-
ków trwałych.
tyzacji. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w któ-
Mogą być to mierniki wartościowe (w ujęciu zł) lub naturalne (ilościo-
rym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji (rozpoczyna gdzie:
we).
się ich amortyzacja) albo od pierwszego miesiąca każdego następ- Te  efektywny czas pracy środka trwałego, [min/okres],
nego roku podatkowego. Td  dyspozycyjny czas pracy środka trwałego, [min/okres].
37 38 39 40
wskaz
nik wykorzystania intensywnego: 3. wskaz
nik wykorzystania całkowitego (integralnego) Mierniki efektywności wykorzystania środków trwałych:  efektywność środków trwałych:
 produktywność środków trwałych:
gdzie: gdzie:
We  wydajność efektywna środka trwałego, [j./okres], S  wartość produkcji, [zł/okres]
Wn  wydajność nominalna środka trwałego, [j./okres]. gdzie: AT  Aktywa trwałe (brutto, netto), [zł],
P  produkcja, [j./okres] RAT  rzeczowe aktywa trwałe (brutto, netto), [zł].
AT  aktywa trwałe (brutto, netto), [zł],
RAT  rzeczowe aktywa trwałe (brutto, netto), [zł].
41 42 43 44
Wskaz
niki EST określane są również jako wskaz
niki rotacji: Definicja wartości niematerialnych i prawnych Do praw majątkowych zalicza się w szczególności:
wskaz
nik rotacji aktywów trwałych, wskaz
nik rotacji rzeczowych Powyższe prawa majątkowe (pkt. 1 do 3) można zaliczyć do wartości
aktywów trwałych Wartościami niematerialnymi i prawnymi - zgodnie z definicją za- 1. autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, niematerialnych i prawnych, jeżeli spełniają łącznie warunki:
2. prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów 1. ich przewidywany okres używania jest dłuższy niż rok,
wartą w art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy o rachunkowości - są nabyte przez
 kapitałochłonność środków trwałych: użytkowych oraz zdobniczych, 2. zostały przeznaczone na potrzeby własne jednostki lub oddane do
jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych prawa majątkowe, nadające
3. know-how, czyli prawo do wykorzystania wiedzy w dziedzinie używania na podstawie umów najmu czy dzierżawy,
siÄ™ do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie eko-
przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej, 3. nadają się do gospodarczego wykorzystania.
nomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone na potrzeby
4. nabyta wartość firmy,
jednostki.
5. koszty prac rozwojowych zakończonych wynikiem pozytywnym Metoda amortyzacji: liniowa lub dla WNiP o cenie nabycia do 3 500,00
można dokonać odpisu jednorazowego (art. 16d pdop).
45 46 47 48