dr Marcin Jędrzejczyk
Środki trwałe to składniki majątku
spółki, które przeznaczone są do
długotrwałego użytkowania. Aby
element majątku mógł zostać przyjęty i
wykazany jako środek trwały, musi on
spełniać następujące kryteria:
2
Okres jego przewidywanej użyteczności musi
być dłuższy niż jeden rok - rok jest ogólną granicą
oddzielającą aktywa trwałe od aktywów obrotowych.
Nie jest on zużywany w jednym cyklu
produkcyjnym - środki trwałe są takim majątkiem,
który jest wykorzystywany przez przedsiębiorstwo
przez długi okres czasu. Natomiast wszystkie
składniki majątku, które wykorzystywane są w
jednym cyklu produkcyjnym, takie jak części do
produktów, lub nawet części maszyn, które należy
wymieniać po każdym cyklu produkcyjnym,
traktowane są jako aktywa obrotowe.
3
Musi być on przeznaczony na potrzeby jednostki
- wykazywać w bilansie można jedynie te środki
trwałe, które przedsiębiorstwo wykorzystuje w celu
generowania korzyści ekonomicznych.
W momencie przyjęcia do użytkowania musi on
być kompletny i sprawny - niedziałający element
majątku, który jest zepsuty lub niekompletny, nie
może być traktowany jako środek trwały, ponieważ
nie może on generować korzyści ekonomicznych dla
spółki
4
Ceny nabycia, koszty wytworzenia lub
wartość przeszacowana (wynikła z
aktualizacji wyceny środków trwałych)
pomniejszona o odpisy amortyzacyjne
lub umorzeniowe, a także pomniejszone
o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.
5
Przykładami kosztów dających się bezpośrednio
przyporządkować są:
q�koszt przygotowania miejsca (użytkowania
składnika aktywów),
q�koszty początkowej dostawy oraz koszty załadunku i
rozładunku,
q�koszty instalacji oraz
q�honoraria za profesjonalne usługi, na przykład
architektów i inżynierów
q�szacunkowe koszty demontażu i usunięcia składnika
aktywów oraz koszty przeprowadzenia renowacji
miejsca, w którym się znajdował - MSSF.
6
+ Koszty ulepszenia, polegające na przebudowie, modernizacji,
rozbudowie lub rekonstrukcji, powodujące zwiększenie
wartości użytkowej w stosunku do wartości początkowej,
+/-Aktualizacja wyceny. Wartość netto tego składnika wynikła z
aktualizacji wyceny nie może być wyższa od jego wartości
godziwej. Powstała różnica obciąża pozostałe koszty
operacyjne lub konto  Kapitał z aktualizacji wyceny ,
- Odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane w celu
uwzględnienia utraty wartości początkowej.
7
Zwiększenie wartości środka trwałego:
Ą� Wn  Środki trwałe
Ą� Ma  Kapitał z aktualizacji wyceny
Zmniejszenie wartości tego środka:
Ą� Wn  Kapitał z aktualizacji wyceny
Ą� Ma  Środki trwałe
8
lub (jeśli kwota korekty jest wyższa niż zapis na koncie
 Kapitał z aktualizacji wyceny ):
Ą� Wn  Kapitał z aktualizacji wyceny
Ą� Ma  Środki trwałe
Ą� Wn  Pozostałe koszty operacyjne
9
W styczniu 2001 r. jednostka nabyła środek trwały (halę
targową). Wartość początkową ustalono na 400.000 zł.
Przyjęto 10-letni okres amortyzacji i liniową metodę
naliczania odpisów. Wartość końcową uznano za
nieznaczącą. Do bilansowej wyceny wszystkich
środków trwałych jednostka stosuje model ceny
nabycia. W 2003 r. jednostka postanowiła zastosować
do wyceny bilansowej środka trwałego model
przeszacowania. Na dzień bilansowy 31 grudnia 2003 r.
wartość godziwa środka trwałego oszacowana przez
rzeczoznawcę wynosiła 420.000 zł. Ustalmy wartość
bilansową środka trwałego na koniec lat 2001, 2002,
2003, 2004 i 2005 przy założeniu, że:
10
po 31 grudnia 2003 r. nie były konieczne ponowne
przeszacowania,
nie zmieniły się pierwotne szacunki dotyczące okresu i trybu
zużycia środka trwałego oraz jego wartości końcowej,
od momentu początkowego ujęcia nie zanotowano przesłanek
utraty wartości.
31 grudnia 2001 r.
odpis amortyzacyjny w 2001 r. = 40.000 zł (400.000 zł :10)
wartość bilansowa = 400.000 zł - 40.000 zł = 360.000 zł
31 grudnia 2002 r.
wartość bilansowa = 320.000 zł
11
31 grudnia 2003 r.
wartość księgowa netto (z uwzględnieniem amortyzacji
naliczonej w 2003 r.) = 280.000 zł
wartość bilansowa = 420.000 zł
31 grudnia 2004 r.
odpis amortyzacyjny w 2004 r. = 60.000 zł (420.000 zł :
7)
wartość bilansowa = 360.000 zł
31 grudnia 2005 r.
wartość bilansowa = 360.000 zł - 60.000 zł = 300.000 zł
Przeszacowanie wartości środka trwałego rozliczane
jest kapitałowo.
12
Firma posiada maszynę, która nie może być dalej
eksploatowana ze względu na ograniczoną
zdolność produkcyjną. Wartość początkowa
maszyny wynosiła 40 000 zł, a jej
dotychczasowe umorzenie 25 000 zł. Należy
przeprowadzić księgowania likwidacji
i sprzedaży maszyny wiedząc, że cena
sprzedaży wyniosła 12 000 zł oraz że podatek
VAT kształtował się na poziomie 22%.
13
Firma posiada maszynę, która nie może być dalej
eksploatowana ze względu na ograniczoną
zdolność produkcyjną. Wartość początkowa
maszyny wynosiła 30 000 zł, a jej dotychczasowe
umorzenie 16 000 zł. Należy przeprowadzić
księgowania likwidacji i sprzedaży złomu z
likwidacji maszyny wiedząc, że koszty rozbiórki
maszyny wyniosły 500 zł., a sprzedany złom ma
wartość 1500 zł. oraz że podatek VAT kształtował
się na poziomie 22%.
14
Firma posiada maszynę, która nie może być dalej
eksploatowana ze względu na ograniczoną
zdolność produkcyjną. Wartość początkowa
maszyny wynosiła 50 000 zł, a jej
dotychczasowe umorzenie 25 000 zł. Należy
przeprowadzić księgowania likwidacji
i darowizny maszyny wiedząc, że podatek VAT
kształtował się na poziomie 22%.
15
Przedsiębiorstwo użytkuje budynek biurowy, którego
wartość początkowa wynosi 200.000 zł. Okres
ekonomicznej użyteczności to 20 lat a budynek jest
amortyzowany metodą liniową. Umorzenie na
31.12.2006 było równe 150.000 Przedsiębiorstwo
stosuje do wyceny środków trwałych model wartości
przeszacowanej. W 2006 r. po raz pierwszy nastąpi
przeszacowanie wartości aktywu, bowiem jego wartość
godziwa wynosi 75.000, co uznano za istotną różnicę w
stosunku do wartości księgowej. Należy dokonać
odpowiednich księgowań w roku 2006 oraz 2007 (brak
aktualizacji) i 2008 przy założeniu, że 10.12.2009 roku
środek trwały został sprzedany za 65.000 zł. Vat należy
pominąć.
16
31.12.2006 r. spółka nabyła i przyjęła do eksploatacji w
tym samym miesiącu obrabiarkę Fa 8.000zł + VAT
22%. Koszt zamontowania i uruchomienia maszyny
to 2.000zł + VAT 440 zł. Planowany okres
użytkowania to 5 1at. Planowana produkcja to 5.000,
10.000, 10.000, 10.000, 15.000 sztuk wyrobów w
poszczególnych latach. Należy rozważyć różne
metody amortyzacji środka trwałego oraz dokonać
odpowiedniej analizy porównawczej i skomentować
wyniki.
17
Przedsiębiorstwo przyjęło do użytkowania system
filtrowania wody, który składa się z trzech
identycznych modułów. Wartość początkowa
instalacji (z uwzględnieniem kosztów montażu i
podobnych) wynosi 300.000zł. Założono, że cała
instalacja ma ekonomiczny okres użytkowania 10 lat i
będzie amortyzowana jako jeden środek trwały
metodą liniową. Po 5 latach jeden z modułów uległ
całkowitemu uszkodzeniu. W tym momencie koszt
wymiany tej części składowej to 80.000 zł. Jak należy
ująć w ewidencji księgowej koszt wymienionego
modułu?
18
Przedsiębiorstwo przyjęło do użytkowania maszynę
produkcyjną o wartości netto 24 000 zł dnia 1 stycznia
200X. Ekonomiczny czas użytkowania tej maszyny
oceniono na 5 lat. Założono stosowanie metody
amortyzacji liniowej. Szacowana wartość rezydualna
maszyny po okresie funkcjonowania w podmiocie
wyniesie 4000 zł. Należy ustalić wartość bilansowa
maszyny zgodnie z MSR 16 na dzień 31 grudnia 200X roku
stosując model wyceny:
Ą� Oparty na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia,
Ą� Oparty na wartości przeszacowanej, wiedząc że na dzień
bilansowy wartość rynkowa maszyny wynosiła 28 000 zł.
19
31.12.2008 r. spółka nabyła i przyjęła do eksploatacji w
tym samym miesiącu obrabiarkę Fa 8.000zł + VAT
22%. Koszt zamontowania i uruchomienia maszyny
to 2.000zł + VAT 440 zł. Planowany okres
użytkowania to 5 1at. Planowana produkcja to 5.000,
10.000, 10.000, 10.000, 15.000 sztuk wyrobów w
poszczególnych latach. Proszę rozważyć różne
metody amortyzacji środka trwałego.
20
� Spółka zakupiła maszynę produkcyjną wymagającą
montażu i przystosowania do produkcji. Cena netto
wyniosła 400 000 zł, koszty transportu wyniosły 6100 zł
brutto. Koszty montażu wyniosły 1500 zł, wykonane
przez pracownika zatrudnionego na umowę zlecenie.
Spółka jest płatnikiem podatku VAT. Należy wycenić
wartość początkową maszyny produkcyjnej zgodnie z
MSR 16.
� Spółka zakupiła maszynę produkcyjną wymagającą
montażu i przystosowania do produkcji. Cena netto
wyniosła 400 000 zł, koszty transportu wyniosły 6100 zł
brutto. Koszty montażu wyniosły 1500 zł, wykonane
przez pracownika zatrudnionego na umowę zlecenie.
Spółka wykonuje działalność zwolnioną z VAT. Należy
wycenić wartość początkową maszyny produkcyjnej
zgodnie z MSR 16.
� Diler samochodowy sprzedając samochód osobowy
spółce przekazał również komplet opon zimowych bez
dopłaty. Wartość rynkowa opon wynosiła w dniu nabycia
samochodu 1500 zł. Jak należy ująć w ewidencji wartość
przekazanego spółce gratisu?
� Firma zakupiła zestaw komputerowy o wartości netto
6500 zł. Sprzedawca w związku z częstymi zakupami
przez firmę udzielił firmie 10% rabatu. W jakiej wartości
należy zatem ująć w ewidencji zestaw komputerowy?
Ą� Na koncie  Środki trwałe w budowie po stronie
debetowej (Wn) księguje się wszystkie nakłady
poniesione na budowę danego środka trwałego.
Księgowanie odbywa się w korespondencji z różnymi
kontami, zależnie od rodzaju nakładu.
25
26
Spółka  Fix będąca podatnikiem podatku VAT posiadała następujące stany
początkowe wybranych kont na dzień 1 lutego 200X:
Środki trwałe 200 000 zł
Umorzenie 50 000 zł
Środki pieniężne w banku 150 000 zł
W lutym miały miejsce następujące operacje gospodarcze:
1. Rozpoczęto budowę nowej hali produkcyjnej, zakupiono materiały
budowlane o wartości netto 5 000 zł (+ VAT 22%) i przekazano je na
inwestycję,
2. Rozebrano stary budynek, który uległ likwidacji w celu pozyskania gruntu
pod budowę nowej hali produkcyjnej. Wartość początkowa budynku
wynosiła 50 000 zł, a jego dotychczasowe umorzenie 22 000 zł.
27
3. Zakupiono maszyny i urządzenia inwestycyjne (FA VAT, wartość netto
5 000, VAT 22%), fakturę rozliczono.
4. Otrzymano fakturę za roboty budowlane 3 000 zł +22% VAT, fakturę
rozliczono.
5. Otrzymano fakturę za montaż maszyn inwestycyjnych 1 000 zł + VAT 22%,
usługi rozliczono.
6. Zapłacono odsetki od kredytu na inwestycje w wysokości 5 000 zł, WB
otrzymano.
7. Rozliczono zadanie inwestycyjne (przyjęto dokumentami OT halę
produkcyjną oraz maszyny i urządzenia).
8. Zapłacono kolejną ratę odsetek na inwestycje (5 000 zł).
Należy zaksięgować podane operacje gospodarcze oraz wycenić
przeprowadzoną inwestycję.
28