Pieniądz
 komponent zjawisk finansowych
Pieniądz - jest prawnie określonym i powszechnie
akceptowanym środkiem płatniczym. Pieniądz
FINANSE
FINANSE
oznacza wszystko, co jest powszechnie akceptowane
jako zapłata za dobra i usługi oraz spłata długu.
Funkcje pieniądza:
1. Pieniądz jest środkiem wymiany - za pomocą pieniądza mo\
na
dokonywać wymiany towarów i usług przez
dr Bogumiła Brycz
czasowe i przestrzenne oraz ilościowe i
Zakład Analiz i Planowania Finansowego
jakościowe rozdzielenie aktu wymiany na dwie
niezale\
ne części
Funkcje pieniądza
System bankowy
2. Pieniądz jest jednostką rozrachunkową - słu\
y w gospodarce
W gospodarce rynkowej klasycznym modelem
jako miara wartości. Za pomocą pieniądza
systemu bankowego jest
wyra\
ana jest wartość towarów i usług, która jest
dwuszczeblowy system bankowy:
ich ceną; dzięki temu mo\
liwe jest sumowanie
wartości dóbr
I szczebel  bank centralny
3. Pieniądz jest środkiem tezauryzacji (przechowywania wartości)
- jest środkiem, który magazynuje siłę nabywczą.
Funkcja tezauryzacji słu\
y do zachowania siły
nabywczej od chwili otrzymania dochodu do
II szczebel  banki komercyjne
chwili jego wydania.
System bankowy w gospodarce
Kreacja pieniądza
rynkowej
Kwota wykreowana
przez system
Banki pełnią trzy podstawowe funkcje ekonomiczne:
1 000 965
bankowy:
- kreują pieniądz centralny, będący ostatecznym środkiem zapłaty;
I operacja: 965
- kreują zdecentralizowany pieniądz wkładowy jako instrument
35
II operacja: 1896
kredytowy i środek płatniczy;
- pośredniczą między posiadaczami środków pienię\
nych
931 965
Współcześnie występują 2 rodzaje pieniądza:
ostatnia operacja:
- pieniądz gotówkowy  banknoty i monety emitowane przez bank
27 571
34
centralny;
- pieniądz bezgotówkowy  kreowany przez banki komercyjne;
965
931
Poda\
pieniądza  agregaty pienię\
ne
Poda\
pieniądza
Agregaty pienię\
ne i ich składniki mld zł %
Bank centralny wpływa na rozmiary poda\
y M1: 349,72 34,4%
1. Gotówka w obiegu (poza kasami banków) 90,74 8,9%
pieniądza na dwa sposoby:
2. Depozyty bie\
ące 258,98 25,5%
M2: 660,31 65,0%
- bezpośrednio  poprzez emisję pieniądza
1. M1 349,72 34,4%
gotówkowego; 2. Depozyty pierwotne z terminem pierwotnym do 2 lat 310,58 30,6%
3. Depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy 0,01 0,0%
M3: 1 016,02 100,0%
- pośrednio  oddziałując instrumentami polityki
1. M1 349,72 34,4%
pienię\
nej na mo\
liwości
2. M2 660,31 65,0%
kreowania przez banki komercyjne 3. Operacje z przyrzeczeniem odkupu 3,47 0,3%
4. Dłu\
ne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat 1,80 0,2%
pieniądza bezgotówkowego.
5. Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pienię\
nego 0,73 0,1%
Funkcje banku centralnego Funkcje banku centralnego
W gospodarce rynkowej bank centralny pełni
3. Bank państwa - z pełnieniem funkcji banku państwa
trzy podstawowe funkcje:
wią\
e się wykonywanie istotnych usług bankowych na
rzecz rządu, który prowadzi określoną politykę
1. Bank emisyjny - bank centralny ma prawo
gospodarczą. NBP prowadzi obsługę bankową bud\
etu
emitowania znaków pienię\
nych
państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych
2. Bank banków - bank centralny staje się bankiem
instytucji państwowych, państwowych funduszy
dla banków komercyjnych, które mają w nim swoje
celowych i państwowych jednostek bud\
etowych oraz
rachunki i odprowadzają na nie rezerwy realizuje ich zlecenia płatnicze. Jako władza monetarna
kraju jest odpowiedzialny za stabilizację pieniądza.
obowiązkowe, jak równie\
mogą zaciągać w banku
centralnym kredyty.
Niezale\
ność banku centralnego Struktura organizacyjna NBP
Organy NBP
1. Niezale\
ność instytucjonalna
2. Niezale\
ność funkcjonalna
Rada Polityki
Prezes NBP
Zarząd NBP
Pienię\
nej
3. Niezale\
ność finansowa
Prezes NBP Rada Polityki Pienię\
nej
- powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta, na
Skład: Prezes NBP i 9 członków wybieranych przez
kadencję 6-letnią;
Prezydenta, Sejm i Senat
- jest przewodniczącym Rady Polityki Pienię\
nej i
Zadania: corocznie ustala zało\
enia polityki
Zarządu NBP, odpowiedzialny za organizację i
pienię\
nej oraz podstawowe zasady jej
funkcjonowanie NBP, reprezentuje NBP na
realizacji
zewnątrz;
Zarząd NBP
Skład: przewodniczący (Prezes NBP) i 6-8 członków
powoływanych przez Prezydenta na wniosek
Prezesa NBP
Zadania: kieruje bie\
ącą działalnością NBP, realizuje
uchwały Rady i podejmuje uchwały w
sprawach niezastrze\
onych w ustawie do
wyłącznej kompetencji innych organów
NBP