Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń
elektronicznych, kopiujących, nagrywających i innych  bez pisemnej zgody wydawcy.
Wydawca: WSZECHNICA PODATKOWA
30 318 Kraków, ul. Bałuckiego 31
tel.: [phone], faks: 12 417 16 88
e mail: [e-mail]
www.wszechnicapodatkowa.pl
ISBN: 978-83-61807-51-3
Projekt okładki: Joanna Kołacz-Śmieja
Skład: Robert Kowal
Druk: Drukarnia GS
Kraków 2011
SPIS TREŚCI
ROZDZIAA
I 8. Amortyzacja przedsiębiorstwa wniesionego w postaci aportu ....21
Podstawowe zagadnienia dotyczące amortyzacji środków 9. Ulepszenie środka trwałego ...........................................................21
trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych....................... 5
ROZDZIAA
IV
1. Środki trwałe......................................................................................5
Stawki odpisów amortyzacyjnych ................................................ 27
2. Wartości niematerialne i prawne .....................................................6
1. Stawki z wykazu ..............................................................................27
ROZDZIAA
II 2. Stawki z wykazu podwyższone ......................................................28
Zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych w oparciu 3. Stawki indywidualne dla używanych lub ulepszonych
o przykłady księgowań w ewidencji środków trwałych środków trwałych ...........................................................................31
oraz wartości niematerialnych i prawnych ..................................... 8 4. Amortyzacja programów komputerowych i innych wartości
1. Ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych niematerialnych i prawnych ...........................................................35
i prawnych .........................................................................................8
ROZDZIAA
V
2. Składniki majątku niepodlegające amortyzacji ..............................9
Metody dokonywania amortyzacji ............................................... 38
3. Składniki majątku podlegające amortyzacji od których odpisy
1. Metoda liniowa ...............................................................................38
amortyzacyjne nie stanowią kosztów uzyskania przychodów .....10
2. Metoda degresywna ........................................................................38
4. Kwaliikacja środków trwałych ......................................................11
3. Środki trwałe używane sezonowo .................................................40
ROZDZIAA
III 4. Amortyzacja a leasing ....................................................................41
Ustalenie wartości początkowej ................................................... 15 5. Inwestycje w obcych środkach trwałych .......................................43
1. Nabycie w drodze kupna  cena nabycia ......................................15 6. Amortyzacja samochodu osobowego ............................................44
2. Wycena podatnika ..........................................................................16 7. Amortyzacja środków trwałych inansowanych przez PFRON ....48
3. Wycena biegłego .............................................................................16 8. Amortyzacja środków trwałych oddanych do nieodpłatnego
4. Koszt wytworzenia ..........................................................................17 używania .........................................................................................48
5. Środek trwały otrzymany w drodze darowizny ............................18 9. Amortyzacja jednorazowa składników majątku zaliczonych
6. Współwłasność środka trwałego ...................................................19 do grupy 3-8 KŚT do kwoty 50.000 euro rocznie .........................49
7. Wartość początkowa od przekształcenia formy prawnej .............20 10. Amortyzacja środków trwałych ujawnionych ..............................50
3
11. Trwałe odłączenie i przyłączenie części składowych ROZDZIAA
XI
i peryferyjnych ................................................................................51 Opodatkowanie sprzedaży nieruchomości i praw mieszkalnych . 78
ROZDZIAA
VI ROZDZIAA
XII
Środki trwałe a podatek VAT ........................................................ 54 Amortyzacja środków trwałych w księdze handlowej .................. 81
1. O dliczenie podatku VAT przy zakupie i leasingu samochodu 1. Klasyikacja środków trwałych w bilansie ....................................81
osobowego oraz innych pojazdów samochodowych ....................54 2. Środki trwałe w ustawie o rachunkowości ....................................82
2. O dliczenie podatku VAT przy zakupie i leasingu samochodu 3. Prawo wieczystego użytkowania gruntu w księgach
ciężarowego .....................................................................................57 rachunkowych .................................................................................86
3. O dliczenie podatku naliczonego w przypadku zakupu środków 4. Typowe operacje księgowe .............................................................86
trwałych służących sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej ........58 5. Księgowe ujęcie leasingu ................................................................89
4. Sprzedaż środka trwałego przed upływem 5 lat ...........................61
ROZDZIAA
XIII
5. Wewnątrzwspólnotowe nabycie nowych środków transportu ....62
Najczęściej zadawane pytania, dotyczące amortyzacji ................. 92
ROZDZIAA
VII
ROZDZIAA
XIV
Nietypowe zdarzenia gospodarcze związane z amortyzacją ........ 64
Amortyzacja w przepisach ustawy o podatku dochodowym
1. Ewidencja kosztów zakupu budynku wraz z gruntem .................64
od osób izycznych ........................................................................ 97
2. Jak zoptymalizować amortyzację drogiego samochodu osobowego? 65
ROZDZIAA
XV
3. Ustalenie wartości początkowej i amortyzacja systemu
Amortyzacja w przepisach ustawy o podatku dochodowym
informatycznego (programu komputerowego) ............................68
od osób prawnych ....................................................................... 114
ROZDZIAA
VIII
ROZDZIAA
XVI
Zakończenie amortyzacji środków trwałych ................................ 72
Wykaz rocznych stawek amortyzacyjnych ................................. 130
ROZDZIAA
IX
EWIDENCJA ŚRODKÓW TRWAA
YCH ...................................... 140
Likwidacja irmy .......................................................................... 73
ROZDZIAA
X
Typowe operacje dotyczące ewidencji amortyzacji w podatkowej
ROZPORZ
DZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 10 grudnia 2010 r.
księdze przychodów i rozchodów ................................................. 74
w sprawie Klasyikacji Środków Trwałych (KŚT) .......................... 147
4
zmiany 2011
ROZDZIAA
I
Podstawowe zagadnienia dotyczące amortyzacji środków trwałych
oraz wartości niematerialnych i prawnych
Amortyzacja podatkowa jest jednym z elementów kształ-
1. Środki trwałe
tujących wysokość ponoszonych kosztów przez podmioty pro-
Za środki trwałe uznaje się:
wadzące działalność gospodarczą, a w konsekwencji mających
X stanowiące własność lub współwłasność podatnika,
wpływ na wysokość osiąganych przez nie dochodów.
X nabyte lub wytworzone we własnym zakresie,
Prawidłowe zakwaliikowanie rzeczowych składników
X kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania,
majątku irmy do właściwej grupy i ustalenie odpowiedniej
X o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok,
stawki odpisów amortyzacyjnych nastręcza podatnikom wiele
X wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane
trudności. Niniejsze opracowanie pozwoli zaznajomić się z prze-
z prowadzoną działalnością gospodarczą, albo oddane mu do
pisami regulującymi to zagadnienie i usystematyzować wiedzę
używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej
o amortyzacji w ujęciu podatkowym i ustawy o rachunkowości.
umowy o podobnym charakterze (np. leasing),
Przedstawienie tej problematyki w układzie ewidencji środków
 nieruchomości (grunty, budowle i budynki, w tym także
trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, poparte
lokale będące odrębną własnością),
konkretnymi przykładami pomoże Państwu w sposób łatwy
 maszyny,
i przejrzysty zapoznać się z tym tematem.
 urządzenia,
Zasady amortyzacji regulują przepisy ustawy o podatku
 środki transportu,
dochodowym od osób izycznych (art. 22a-22o) oraz ustawy
 inne przedmioty, a także
o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 16a-16m),
X niezależnie od przewidywanego okresu używania:
w zależności od formy prawnej podmiotu.
 wymienione wyżej środki trwałe niestanowiące własno-
Aby dokonać właściwej kwaliikacji rzeczowych składników
ści lub współwłasności podatnika, a wykorzystywane
majątku irmy, należy zacząć od zdeiniowania środków trwałych
przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działal-
oraz wartości niematerialnych i prawnych.
5
Amortyzacja i środki trwałe w irmie
nością na podstawie umowy określonej w art. 23a pkt 1 X wartość stanowiąca równowartość uzyskanych informacji
u.p.d.o.f. (art. 17a pkt 1 u.p.d.o.p.) zawartej z właścicie- związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej,
lami tych składników majątku  jeżeli zgodnie z prze- naukowej lub organizacyjnej (know-how)  o przewidywa-
pisami rozdziału 4a u.p.d.o.f. (rozdziału 4a u.p.d.o.p.) nym okresie użytkowania dłuższym niż rok i wykorzystywane
odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający, przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez
 przejęte do używania inwestycje w obcych środkach niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do
trwałych, używania na podstawie umowy dzierżawy, umowy najmu,
 budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie, umowy licencyjnej (sublicencji) lub określonej w art. 23a
 tabor transportu morskiego w budowie. pkt 1 u.p.d.o.f. (art. 17apkt 1 u.p.d.o.p.) umowy.
Ponadto do wartości niematerialnych i prawnych zalicza
2. Wartości niematerialne i prawne
się również, niezależnie od przewidywanego okresu używania:
Za wartości niematerialne i prawne uznaje się od 1 stycz- X wartość irmy, jeżeli wartość ta powstała w wyniku nabycia
nia 2001 r. tylko te prawa majątkowe, które zostały wymienione przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w drodze:
w art. 22b u.p.d.o.f.1) lub art. 16b u.p.d.o.p.1) Są to nabyte przez  kupna,
podatnika, nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu  przyjęcia do odpłatnego korzystania a odpisów amorty-
przyjęcia do używania następujące prawa majątkowe: zacyjnych zgodnie z przepisami rozdziału 4a u.p.d.o.f.
X własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, dokonuje korzystający,
X spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, X koszty prac rozwojowych zakończonych wynikiem pozytyw-
X prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, nym, który może być wykorzystany na potrzeby działalności
X autorskie prawa majątkowe, gospodarczej podatnika, jeżeli:
X pokrewne prawa majątkowe,  produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone,
X licencje, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie
X prawa określone w ustawie z 30 czerwca 2000 r.  Prawo wła- określone oraz
sności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. nr 119, poz. 1117 ze zm.),  techniczna przydatność produktu lub technologii została
przez podatnika odpowiednio udokumentowana i na tej
1 W niniejszym opracowaniu przyj to nast puj ce skróty: u.p.d.o.f.  ustawa o podatku dochodowym od osób
izycznych u.p.d.o.p.  ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych
6
zmiany 2011
podstawie podatnik podjął decyzję o wytwarzaniu tych amortyzacji określonej dla danego środka trwałego w miesiącu
produktów lub stosowaniu technologii oraz rozpoczęcia jego amortyzowania lub może stosować stawki
 z dokumentacji dotyczącej prac rozwojowych wynika, amortyzacyjne przyjęte od 1 stycznia 2000 r., albo stawki amor-
że koszty prac rozwojowych zostaną pokryte spodzie- tyzacyjne z wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do ustawy.
wanymi przychodami ze sprzedaży tych produktów lub Podatnik ma prawo wyboru sposobu amortyzacji w odnie-
stosowania technologii, sieniu do poszczególnych środków trwałych oddanych do uży-
X wartości niematerialne i prawne wymienione w art. 22b wania przed 1 stycznia 2001 r.
ust. 1 u.p.d.o.f. lub art. 16b ust. 1 u.p.d.o.p. niestanowiące Od 2001 r. otrzymanie odszkodowania za szkody dotyczące
własności lub współwłasności podatnika, wykorzystywanego składników majątku związanych z działalnością gospodarczą
przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalno- stanowi przychód z tytułu działalności gospodarczej. Do końca
ścią gospodarczą na podstawie umowy określonej w art. 23a 2000 r. odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku
pkt 1 u.p.d.o.f. (art. 17a pkt. 1 u.p.d.o.p.) zawartej z współ- związanych z działalnością gospodarczą zmniejszały koszty uzy-
właścicielem lub współwłaścicielami albo uprawnionymi do skania przychodów. Otrzymane odszkodowania nie podlegają
korzystania z tych wartości  jeżeli zgodnie z przepisami roz- podatkowi VAT.
działu 4a u.p.d.o.f. (rozdziału 4a u.p.d.o.p.) odpisów amorty-
zacyjnych dokonuje korzystający.
Obowiązujące przepisy zachowują możliwość jednorazo-
wej amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych
i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza kwoty
3.500 zł.
Od 2001 r. stawki amortyzacyjne zostały ustalone wg Klasy-
ikacji Środków Trwałych (Dz. U. Nr 112 z 1999 r. poz. 1317).
Tabela z wykazem stawek amortyzacyjnych zawiera odniesienie
do Klasyikacji Rodzajowej Środków Trwałych z 1991 r.
Kilka stawek amortyzacyjnych uległo zmianie od 1 stycz-
nia 2001 r. Podatnik może kontynuować stosowanie metody
7
Amortyzacja i środki trwałe w irmie
ROZDZIAA
II
Zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych w oparciu o przykłady
księgowań w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
Przejdz
my, wykorzystując już konkretne przykłady, do zapo- 6) symbol Klasyikacji Środków Trwałych,
znania się z zasadami dokonywania odpisów amortyzacyjnych, 7) wartość początkową,
zaczynając od podstawowej kwestii, czy zakupione składniki 8) stawkę amortyzacyjną,
majątkowe i nabyte prawa majątkowe są środkami trwałymi 9) kwotę odpisu amortyzacyjnego za dany rok podatkowy
oraz wartościami niematerialnymi i prawnymi i podlegają uję- i narastająco za okres dokonywania tych odpisów, w tym
ciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych także, gdy składnik majątku był kiedykolwiek wprowadzony
i prawnych, a co się z tym wiąże  odpisom amortyzacyjnym. do ewidencji, a następnie z niej wykreślony i znowu wprowa-
dzony,
10) zaktualizowaną wartość początkową,
11) zaktualizowaną kwotę odpisów amortyzacyjnych,
1. Ewidencja środków trwałych oraz wartości
12) wartość ulepszenia zwiększającą wartość początkową,
niematerialnych i prawnych
13) datę likwidacji oraz jej przyczynę albo datę zbycia.
Przypomnijmy jeszcze, że ewidencja środków trwałych oraz
Zapisów w tej ewidencji dokonuje się najpóz
niej w miesiącu
wartości niematerialnych i prawnych powinna zawierać co naj-
przekazania do używania środków trwałych oraz wartości nie-
mniej:
materialnych i prawnych.
1) liczbę porządkową,
2) datę nabycia,
3) datę przyjęcia do używania,
4) określenie dokumentu stwierdzającego nabycie,
5) określenie środka trwałego lub wartości niematerialnej
i prawnej,
8
zmiany 2011
W razie zmiany formy opodatkowania podatnicy zakładając
UWAGA!!!
ewidencję środków trwałych i wartości niematerialnych i praw-
Należy pamiętać, ze bezwzględnym warunkiem
nych uwzględniają w niej odpisy amortyzacyjne przypadające za
zaliczenia odpisów amortyzacyjnych do kosztów
okres opodatkowania w formie zryczałtowanego podatku docho-
uzyskania przychodów prowadzonej działalności
dowego lub podatku tonażowego.
gospodarczej jest posiadanie ewidencji środków
Zanim zaczniemy omawiać szczegółowo zasady dokonywa-
trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
nia odpisów amortyzacyjnych, zwróćmy uwagę, od czego nie
i dokonywanie w niej stosownych zapisów. Zgodnie
dokonuje się odpisów amortyzacyjnych.
bowiem z przepisem art. 22n ust. 6 ustawy o podatku
dochodowym od osób izycznych, w razie braku tej
2. Składniki majątku niepodlegające amortyzacji
ewidencji dokonywane odpisy amortyzacyjne nie
stanowią kosztów uzyskania przychodów.
Zgodnie z art. 22c u.p.d.o.f. lub art. 16c u.p.d.o.p. odpisów
amortyzacyjnych nie dokonuje się od:
Podatnicy prowadzący zgodnie z przepisami o rachunkowo-
1) gruntów i prawa wieczystego użytkowania gruntów,
ści księgi rachunkowe są obowiązani do uwzględnienia w ewiden-
2) budynków mieszkalnych wraz ze znajdującymi się w nich
cji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
dz
wigami lub lokali mieszkalnych; podatnicy mogą we wła-
informacji niezbędnych do obliczenia wysokości odpisów amor-
snym zakresie podjąć decyzję o amortyzowaniu tych budyn-
tyzacyjnych zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób
ków lub lokali, które wykorzystywane są do prowadzenia
izycznych lub prawnych. Podmioty gospodarcze prowadzące
działalności gospodarczej lub są wydzierżawione albo wynaj-
księgi rachunkowe odpisów amortyzacyjnych mogą dokonywać
mowane na podstawie umowy,
na podstawie tabeli amortyzacyjnej, której wzór zamieszczony
3) wartości irmy, jeżeli wartość ta powstała w inny sposób niż
został na końcu książki.
w drodze:
Podatnicy opodatkowani zryczałtowanym podatkiem docho-
a) kupna,
dowym od przychodów ewidencjonowanych obowiązani są pro-
b) przyjęcia do odpłatnego korzystania, a odpisów amor-
wadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych
tyzacyjnych zgodnie z przepisami rozdziału 4a u.p.d.o.f.
i prawnych.
dokonuje korzystający,
4) dzieł sztuki i eksponatów muzealnych,
9