293014622

społeczne. Stopień rozwinięcia administracji publicznej zależał od ustroju danego państwa, im było bardziej rozwinięte, tym katalog dziedzin objętych administracją jest większy. Nowoczesne rozumienie administracji nastąpiło na przełomie XVIII i XIX wieku z chwilą przekształcenia się państwa policyjnego w państwo konstytucyjne. Pod wpływem nauki o trójpodziale władzy oraz prawu natury administracja jak i sądownictwo podlegały określonym normom ustawowym. Wówczas mówiono o dwustronnym związaniu normami prawnymi prawa administracyjnego, które obowiązywały w administracji, normy te również regulowały stosunki między władzą (administracją) a obywatelem. Kameralistyka i nauka policji z XVII i XVIII wieku przekształciły się w odrębną dyscyplinę zwaną nauką administracji. Początek XIX wieku to powstanie prawa administracyjnego, które regulowało prawa i obowiązki między administracją a obywatelem. Jest to okres, w którym postępował proces oddzielania się prawa prywatnego od prawa publicznego. W połowie XIX wieku istniała już zasada związania ustawowego administracji, oznaczało to, że administracja w swoim działaniu (czy to ingerencji czy też nałożenia obowiązku) musiała kierować się podstawą ustawową. Egzekwowaniem tej zasady w niektórych państwach europejskich zajmowały się powołane w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku sądy administracyjne (w Polsce w 1922 roku). Ten okres to rozwój niemieckiej nauki prawa administracyjnego, w którym stworzono koncepcję tzw. państwa prawnego. Według tej koncepcji rola administracji sprowadzała się do ingerencji tam, gdzie chodziło o zabezpieczenie dobra ogółu w konflikcie interesów, jak i też kiedy wymagało to wydania zezwoleń i pozwoleń (przeważnie na działalność gospodarczą). Przedmiotem działań administracji tego okresu to głównie wydawanie nakazów, zakazów i pozwoleń w oparciu o porządek prawny i określoną procedurę. Okres międzywojenny ( poza Niemcami i Włochami - ustrój autorytamo-faszystowski) to utrwalenie się reżimu państwa prawnego. Po zakończeniu drugiej wojny światowej w Polsce zaczęto budować nowy ustrój polityczny, gdzie administracja stała się jedną z głównych sił upaństwowienia, a później i zarządzania. Administracja przejęła prawie wszystkie agendy życia publicznego. Literatura wyróżnia okres socjalizmu, w którym to administracja, zwana administracją państwową realizowała zadania reglamentacyjno-porządkowe m.in. rządzenie ludźmi za pomocą nakazów i zakazów, wydawanie i cofanie pozwoleń na działalność gospodarczą, handlową i oświatowo-kulturalną itp. Realizowała też zadania w sferze gospodarki uspołecznionej, które realizowane były przez uspołecznione środki produkcji w sposób planowy i za pomocą planów gospodarczych, zaleceń i poleceń dla powołanej merytorycznie przez organy partyjne kadry kierowniczej oraz zadania w świadczeniu przez państwo usług masowych w celu zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych ludności. Po 1989 roku nastąpiły przemiany ustrojowe, gdzie administracja publiczna w nowej funkcji, roli i znaczeniu zaczęła nabierać nowego znaczenia w budowie demokratycznego państwa prawa. Wiąże się to z odejściem od centralnego planowania i nakazowo-rozdzielczego systemu zarządzania gospodarką, procesami prywatyzacji i reprywatyzacji, ograniczeniem administracji rządowej na rzecz powołanej administracji samorządowej, szerszym korzystaniem z form prawa cywilnego, utrzymaniem sfery oddziaływania władczego, częściowego odchodzenia od utrzymywania przez państwo usług publicznych i przechodzeniem na świadczenia ekwiwalentne (w części lub w całości) oraz nowym podejściem do zarządzania sprawami publicznymi¹.

5. Funkcje administracji publicznej

W literaturze opisuje się funkcje administracji wynikające z charakteru jaki ona pełni. Główny podział funkcji wygląda następująco:

1. Funkcja porządkowo - reglamentacyjna związana z ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego, funkcja władczego oddziaływania administracji. Zwana czasem po prostu reglamentacyjną, dotyczącą regulowania życia obywateli poprzez nakazy i zakazy (np. kodeksem drogowym).

1

A.Błaś, J.Boć, JJeżewski, pod red. J.Bocia Administracja publiczna, Wydanie IV, Kolonia Limited 2004, s. 18-22.

Administracja publiczna. Skrypt.