293018099

Właściwości lmmunogenne otoczek:

Otoczki bakteryjne indukują odporność humoralną w zakażonym organizmie (produkcja przeciwciał). Ze względu na właściwości serologiczne otoczki wielu gatunków bakterii (np. Enterobacteriaceae) noszą nazwę antygenu K (niein. Kapselantigene).

Różnice w budowie chemicznej otoczek są podstawą wyodrębnienia typów otoczkowych w obiębie określonego gatunku bakterii. Przy kłady:

Streptococcus pneumoniae - 85 typów otoczkowych.

Escherichia coli - ponad 100 typów otoczkowych.

Praktyczne zastosowanie otoczek bakteryjnych w profilaktyce chorób zakaźnych. Przykład: szczepionka. Pneumovax (23 typy serologiczne otoczek Streptococcus pneumoniae), indukuje wysokie miana przeciwciał skierowanych przeciw' wielocukrom otoczkowym, utrzymujące się przez 2-3 lata.

Oprócz antygenu K niektóre bakterie tworzą na powierzchni komórek duże ilości śluzu, zbudowanego z polisacharydu, luźno związanego z komórką: antygen M - E. coli. antygen Vi - S. typhi, glikokaliks - Staphylococcus spp.. śluz polisachaiydowy (P. aeruginosa).

Biologiczne właściwości otoczek:

ochrona komórek bakteryjnych przed niekorzystnymi czynnikami środowiska (wyschnięciem), wpływ na dyfuzję różnych molekuł zarówno z jak i do komórki (utrudniona penetracja niektóiych antybiotyków do komórek okrytych otoczką), udział w wiązaniu niektórych kationów (Mg^2ł).

udział w patogenezie: bakterie chorobotw órcze, izolowane z materiałów klinicznych praw ie zawsze wykazują obecność otoczek, pasażowanie szczepów¹ bakteryjnych in vitro z reguły prowadzi do ich utraty.

Związek miedzy otoczka a chorobotw órczością:

Streptococcus pneumoniae - szczepy S chorobotwórcze, szczepy R niechorobotwórcze (Griffith. 1928),

- E. coli K5. KI.

Haemopliilus influenzae b,

Neisseria meningitidis a. b, c itp..

Rola bakteryjnych egzopolimerów (otoczek / glikokaliksu) w procesie chorobotwórczym: oc liro na przed fagocytozą.

ochrona przed przyłączeniem opsonin (przeciwciał, składników dopełniacza), prowadząca do zablokowania opsonofagocy tozy.

adhezja do nabłonka (kolonizacja) i powierzchni stałych (protezy ortopedyczne, zastawki naczyniowe, cewniki):

>    Bacteroides fragilis - adhezja do komórek nabłonka za pośrednictwem otoczek.

>    Streptococcus mutans. Staphylococcus epidennidis - adhezja za pośrednictwem glikokaliksu.

4. Rzęski

Nitkowate, cylindry czne twory' - aparat mchu wielu gatunków bakterii Gram(+) i Gram(-). Rzęski zbudowane są z 3 części: w łókna, haczyka i ciałka podstaw ow ego (bazalnego).

Włókno - zbudowane z monomerów białka (flagelliny) cechującego się immunogennością (anty gen H). Stosując metody serologiczne można wyróżnić liczne typy antygenów H w obrębie jednego gatunku (Salmonella typhimurium - 60. Escherichia coli - 53, Yersinia enterocolitica - 19).

Haczyk - zbudowany z jednego rodzaju białka (immunogenność). łączy włókno z ciałkiem podstawowym. Ciałko podstawow e - 4 pierścienie (L, P, S i M) przez które przechodzi centralny' rdzeń. Ciałko bazalne zakotw icza rzęskę w osłonach komórkowych bakterii (ścianie komórkowej i błonie cytoplazmatycznej).

Ze względu na sposób ułożenia rzęsek na komórce bakteryjnej wyróżnia się następujące typy urzęsienia: monotrichalne - pojedy ncza rzęska umieszczona biegunowo (Vibrio), ditrichalne - pojedyncze rzęski na obu biegunach komórki,

lofotrichalne - pęczek rzęsek na jednym lub obu biegunach komórki (Helicobacter). peritrichalne — rzęski umieszczone dookoła komórki (Proteus).

-9-