293017563

4.3. Rodzaje planowania

4.3.1. Materiał nauczania

Każda działalność gospodarcza wymaga ustalenia z góry jej zakresu i spodziewanych wyników. Powinna uwzględniać możliwości, warunki, w jakich działa przedsiębiorstwo oraz jego interesy i potrzeby. Cały proces planistyczny jest oparty na mniej lub bardziej rozbudowanym systemie opracowań, które ustalają szereg zdarzeń mających nastąpić w bliższej lub dalszej przyszłości.

Zdarzenia gospodarcze ujmowane są według trzech kryteriów:

-    czasowego,

-    przedmiotowego,

-    szczebli zarządzania.

W ujęciu czasowym opracowuje się:

-    prognozy,

-    programy,

-    plany.

Prognozy zawierają informacje o prawdopodobnym kształtowaniu się w przyszłości wielkości, które wywierają znaczący wpływ na działalność gospodarczą przedsiębiorstwa. Oparte są na zaobserwowanych tendencjach. Prognozy mogą dotyczyć różnych okresów (5, 10 lub więcej lat). W systemie planistycznym zajmują one istotne miejsce, stanowiąc podstawę do dalszego planowania.

Programy, to opisy celów działania i środków ich realizacji, wynikają z wiedzy na temat zasobów, którymi możemy dysponować w przyszłości. Dokonują wyboru określonych działań, są więc narzędziem aktywnego kształtowania przyszłości. Nie zawierają jednak bezpośrednich decyzji dotyczących działania i nie zawsze mają kwantyfikowane cele.

Plany dotyczą aktywnego, przyszłego działania gospodarczego. Zawierają akty świadomego wyboru celu działania i środków skutecznej jego realizacji. Są bezpośrednimi narzędziami wpływania na przyszłe działania i mają charakter ściśle decyzyjny. Ich ustalenia mają wyraz liczbowy, co nie eliminuje opisu tych zdarzeń w formie tekstów. Plany ustala się również na okres wykonywania konkretnego zadania.

W ujęciu przedmiotowym treścią planowania są:

-    zadania produkcyjne, handlowe, usługowe,

-    środki, za pomocą których zadania te zostaną wykonane, czyli: środki pracy, przedmioty pracy, praca pracowników i środki finansowe,

-    nakłady, które zostaną poniesione przy wykonywaniu zadań,

-    efekty finansowe, jakie uzyska się po zrealizowaniu zadań.

Stosując kryterium szczebla zarządzania w dużych przedsiębiorstwach rozróżnia się:

-    planowanie operatywne,

-    planowanie taktyczne,

-    planowanie strategiczne.

Podział planowania na planowanie operatywne, taktyczne i strategiczne jest często związany z planowaniem bieżącym oraz krótkoterminowym i długoterminowym. Chociaż podstawami planowania operatywnego, taktycznego, strategicznego są w głównej mierze problemy, które powinny być rozwiązywane w różnych przedziałach czasowych w podmiotach gospodarczych, to jednak tego podziału nie można utożsamiać wyłącznie z długością okresu obowiązywania danego rodzaju planu. Nie można więc tego podziału

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"

14