Przedsiębiorczość i konkurencyjność regionu w stopniu przekraczającym przeciętny poziom są determinantami trwałego jego rozwoju. Przedsiębiorczość i konkurencyjność mogą być kształtowane przez różne czynniki i instrumenty. W tym kontekście podstawowe znaczenie ma występowanie w regionie sprzężeń zwrotnych między dawną i obecną przedsiębiorczością a konkurencyjnością ujmowaną ex post i ex antę, w szczególności:
• między społecznością regionalną i gospodarką regionalną w aspekcie przedsiębiorczości i konkurencyjności regionu,
• między tworzeniem w regionie nowych wartości, nowych rodzajów działalności i przedsiębiorstw a jego internacjonalizacją i wzrostem wymiany z otoczeniem w aspekcie dynamiki rozwoju.
Przedsiębiorczość i konkurencyjność regionu w strategicznym ujęciu obejmuje przede wszystkim:
• tworzenie, rozwój i stymulowanie małego i średniego biznesu,
• przyciąganie, zachęcanie oraz napływ kapitału i przedsiębiorstw zagranicznych oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych.
Zakres pojęcia przedsiębiorczości i konkurencyjności należy odnieść do przedsiębiorczości trój sektorowej oraz konkurencyjności cenowej i pozacenowej.
Podejście strategiczne do planowania rozwoju regionu z ujęciem na kształtowanie przedsiębiorczego i konkurencyjnego regionu oznacza formułowanie dwóch komplementarnych strategii rozwoju regionalnego, tj. strategii konkurencyjnej i strategii przedsiębiorczej. Strategia konkurencyjna rozwoju regionalnego to strategia wzmacniająca atrakcyjność regionu, jego siłę przyciągania ludzi, organizacji, zasobów itp. Natomiast strategia przedsiębiorcza rozwoju regionalnego to strategia polegająca na stymulowaniu procesów kreacyjnych, koncentrująca się na potencjale intelektualnym i inicjatywie społeczności lokalnych. A. Klasik twierdzi, że „w podejściu strategicznym do studiów nad rozwojem regionalnym, prowadzonym w kontekście przedsiębiorczości i konkurencyjności regionów oraz kształtowania regionów przedsiębiorczych i konkurencyjnych, centralne miejsce zajmuje wizja strategiczna regionu. To wizjonerskie przywództwo regionalne oraz kreatywne i atrakcyjne środowiska przesądzają o tym, na ile regiony mają szanse stać się i stają się faktycznie obszarami przedsiębiorczymi i konkurencyjnymi”122.
Przedsiębiorczość jako aktywność konkretnych osób (w organizacji, gminie, regionie) może być postrzegana jako proces realizacji przedsięwzięcia obejmujący: dostrzeżenie okazji do wykorzystania, decyzję o jej wykorzystaniu i poniesieniu pewnego ryzyka, działania zarządcze często połączone z działaniami wykonawczymi, które powinny przynosić określone korzyści.
Rdzeń większości definicji przedsiębiorczości stanowi osoba przedsiębiorcy wraz z jego cechami oraz procesy przedsiębiorczości. Często pojawiającym się w definicjach przedsiębiorczości wątkiem jest tworzenie organizacji12 '. Podkreśla się, że „[...] natura przedsiębiorczości nie tkwi w kopiowaniu, odwzorcowaniu i
122 A. Klasik, Przedsiębiorczość i konkurencyjność a rozwój regionalny, Wyd. AE w Katowicach, Katowice 2006, s. 30.
123 T. Piecuch, Przedsiębiorczość. Podstawy teoretyczne, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 47; J. Targalski, A. Francik, Przedsiębiorczość i zarządzanie firmą, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2009, s. 13-27; T. Kraśnicka, Koncepcja rozwoju przedsiębiorczości ekonomicznej i pozaekonomicznej, Wyd. AE w Katowicach, Katowice 2006, s. 30.
52