4130650026

Orientacja na testy w szkolnictwie współczesnym - kontrowersje ideologiczne i pedagogiczne 23

z rekonstrukcją stosunku do samych siebie? Czy refleksyjna samoświadomość człowieka, odnosząca się do całości jego życia w przebiegu biografii nie została przekształcona na wzór testu, który należy rozwiązać? Czy pytania „kim chcę być?" i „jak chcę żyć?" nie są rekonstruowane w serię oddzielnych, niekiedy w ogóle ze sobą niezwiązanych zadań testowych?²⁰

Elana Shohamy, wykorzystująca koncepcję Michaela Foucaulta, twierdzi, że powszechne posługiwanie się testami stanowi formę praktykowania normalizującej władzy nad tożsamością uczniów, przy czym „testy składają się z rytuałów i ceremonii, wraz z narzucaniem [szczególnej wersji - AG-M] prawdy, a wszystko to w imię obiektywności"²¹. Autorka ta twierdzi, za George'em Madausem, że „testy stanowią skonstruowane w sposób naukowy narzędzie, które (...) było wykorzystywane jako mechanizm kontroli i władzy, głęboko zakorzeniony zarówno w sferze edukaqi, jak i rządu oraz biznesu"²². W swojej rekonstrukqi poglądów F. Allana Hansona pisze ona, że „testy stały się instytutami społecznymi, które działają w swoim własnym imieniu, [a ich] istnienie uznawane jest za całkowicie naturalne"²³. Zdaniem tej samej autorki, testy stanowią jedną z metod „utrzymywania porządku społecznego" i „symbolicznej dominacji", potwierdzając istniejące podziały klasowe²⁴. Politycy oświatowi postrzegają testy w kategoriach „magicznych" - mają one niemal automatycznie zwiększyć jakość kształcenia i przynieść edukaqi doskonałość²⁵.

Szczególne znaczenie mają, jak to ujmują Robert Kirkpatrick i Yuebing Zang, takie testy, które odnoszą się do „wielkiej stawki", bowiem determinują losy uczniów, niekiedy wręcz w kontekście całożyciowym. Decydują one bowiem o dalszych szansach edukacyjnych uczniów, przy czym ich skutki mogą być natychmiastowe (np. dostanie się do prestiżowej uczelni lub szkoły średniej) lub opóźnione (ten drugi przypadek odnosi się np. do ich wpływu na umieszczanie poszczególnych uczniów na różnych „ścieżkach kształcenia", prowadzących do odmiennych karier edukacyjnych)²⁶. Testy, opierając się na zasadzie hipermierzalności rezultatów, prowadzą do uniformizaqi i standaryzacji zarówno uczniów, jak i procesu kształcenia²⁷. Z drugiej strony, przyczyniają się też bez wątpienia do pogłębienia atmosfe-

²⁰    Z. Melosik, Kultura popularna i tożsamość młodzieży, s. 350.

²¹    E. Shoamy, The Power ofTest, s. 17.

²²    Por. tamże, s. 18.

²³    Tamże.

²⁴    Tamże, s. 118 i 120.

²⁵    Tamże, s. 126.

²⁶    R. Kirkpatrick, Y. Zang, The Negatwe Influences of Exam-Oriented Education on Chinese High School Students: Backwash from Clasroom to Child, Language Tesling in Asia, 2011,1,3, s. 37.

²⁷    Tamże.