4130652401

39

Ekonomia nr 41/2015

Po 1949 roku PZPR zablokowała awanse niemarksistowskich ekonomistów (Hubner 1992, 659; Haugstad 2008, 239)”. Byli aspiranci z IKKN, podobnie jak np. aspiranci z SGPiS³⁴, nie mieli zatem wielu konkurentów. Trafiali na uczelnie, a wsparcie partii powodowało, że bez trudu publikowali artykuły i książki (często w czasopismach i wydawnictwach opanowanych przez kolegów z Instytutu). Niemal równie szybko jak np. Brus zostawali docentami i profesorami (Brus obronił doktorat we wrześniu 1951 roku, a w styczniu 1952 był już profesorem SGPiS, a Łaski obronił pracę kandydacką w 1954 roku, a w 1955 został docentem etatowym SGPiS). W latach 1954-1956 ponad 30% decyzji o takich awansach CKK podjęła w trybie umożliwiającym ominięcie wymogu posiadania przez kandydata odpowiedniego dorobku naukowego, w 1954 roku było to 44% decyzji”. Ci docenci i profesorowie „produkowali” potem swoich doktorów. Tylko w latach 1958-1963 na WNE UW obroniono 33, w SGPiS 120, a w całej Polsce 329 prac doktorskich z ekonomii (Haugstad 2008, 271-272). Skutkiem był gwałtowny rozrost tkanki „ekonomii politycznej” - populacja utytułowanych „ekonomistów politycznych” namnażala się wykładniczo i szybko osiągnęła liczebność setek osób³⁶.

interesów społecznych i osobistych w kołchozach i jej realizacja w spółdzielniach produkcyjnych w Polsce, Pasożytnictwo i gnicie w gospodarce Polski imperialistyczno-obszarniczej, Agraryzm w Polsce Ludowej - kułacka ideologia przekształcenia Polski w rolnicze zaplecze imperializmu. W tej pracy nie zajmuję się tego rodzaju działaniami Brusa i jego pomocników.

³³    Służyła temu m.in. utworzona w 1951 r. CKK do Spraw Pracowników Nauki (jej nazwa się zmieniała). Do 1956 r. rozstrzygający wpływ na jej, dotyczące ekonomistów, decyzje miał Brus (choć członkami CKK byli też Lange i Zawadzki) (Haugstad 2008, 223). Po latach w składzie Komisji pojawili się absolwenci IKKN (np. w kadencji 1973-1976 Lewandowski i Zastawny, w dwóch następnych kadencjach Gliński i Lewandowski, a po przerwie, w kolejnej kadencji Gliński i Zastawny). Jeszcze na początku XXI w. w składzie CKK figurował aspirant rocznika 1954 Instytutu Jerzy Kleer (AAN, MSzW, CKK: 7/26, 7/29, 7/31; Informator Nauki Polskiej...).

³⁴    W 1954 r. w SGPiS było 31 aspirantów (m.in. Ryszard Chełmski, Henryk Cholaj. Zygmunt Knyziak. Edw ard Nabiel, Józef Pajestka). Wielu aspirantów z SGPiS nie było ekonomistami, lecz np. statystykami (Drabińska 1992, 290-291).

³⁵    Na poziomie pomocniczych pracowników nauki przyśpieszaniu awansów służyły m.in. interwencje ministerstwa (np. Pohorille, który nie byl magistrem, w 1951 r. doktoryzował się dzięki pozwoleniu ministra), a także - w przypadku IKKN - system aspirantury' (np. Fiszel i Kielski, którzy mieli tylko wykształcenie średnie, w IKKN zostali kandydatami nauk). W przypadku samodzielnych pracowników naukowych podobną funkcję spełniał artykuł 49 punkt 3 Ustawy z 15 grudnia 1951 r. o szkolnictwie wyższym i o pracow nikach nauki (Haugstad 2008, 231).

³⁶    Ten proces zaczynał się m.in. od Lipińskiego, promotora doktoratów Bmsa. Minca, Pohorillego. Wyrozembskiego, Zawadzkiego i Żurawickiego, którzy wkrótce zaczęli promować własnych doktorów. W tym sensie rację ma zatem doktorant Brusa Edward Łukawer, kiedy pisze o Lipińskim: „my wszyscy z niego” (Łukawer 2008, 38).