4130653847

DOSTĘPNOŚĆ LITERATURY PERIODYCZNEJ 69

0    zbiorach czasopism w badanych bibliotekach i w wybranych bibliotekach zagranicznych, sprawność usług dostarczania dokumentów w odniesieniu do wyników realizacji zamówień oraz czasu upływającego między złożeniem zamówienia i udostępnieniem.

Po dokonaniu oceny dostępności publikacji oraz określeniu charakteru i źródeł przeszkód, które ujemnie wpływają zarówno na dostępność potencjalną, jak i efektywną, wyniki badań zebrane w postaci raportu oraz końcowe wnioski i sugestie odnoszące się do możliwych usprawnień, mogą posłużyć dwu celom:

—    mogą i powinny być wykorzystane jako punkt wyjścia do opracowania zmian organizacyjnych

1    technicznych w systemie bibliotecznym, aby zapewnić czytelnikom możliwie najlepsze usługi,

—    mogą być również użyte jako argument w negocjacjach z władzami odpowiedzialnymi za wprowadzanie w życie krajowej polityki informacyjnej, aby w sposób udokumentowany, a więc bardziej przekonywujący, uświadomić im problemy związane z dostępnością zagranicznej literatury periodycznej w krajowych bibliotekach naukowych i zyskać ich zrozumienie i większe poparcie dla potrzeb bibliotek.

Na koniec kilka uwag, które nasunęły się autorce pracy w trakcie jej wykonywania i mogą być przydatne z praktycznego punktu widzenia dla osób podejmujących badanie dostępności piśmiennictwa.

Gromadzenie danych okazało się trudnym i czasochłonnym zadaniem. Nie wszystkie statystyki były kompletne i łatwodostępne, a niektórzy respondenci odpowiedzieli dopiero po kilku miesiącach. Dla uzyskania informacji o katalogach centralnych kwestionariusze ankiet kierowane były do poszczególnych osób, a nie ogólnie do bibliotek. Dało to bardzo dobre rezultaty zarówno pod względem liczby, jak i szybkości odpowiedzi.

Każde z wykorzystanych źródeł danych miało swoje wady i zalety w porównaniu z innymi, a ich dobór zmierzał do tego, żeby się nawzajem uzupełniały i weryfikowały. Dotyczy to zarówno danych liczbowych, jak i faktów.

Analizując dane statystyczne, należy zwracać baczną uwagę na stopień ich niezawodności i mieć na względzie możliwe różne znaczenia tych samych terminów stosowanych do opisu danych liczbowych, szczególnie w odniesieniu do porównań międzynarodowych. Jednakże ogólne statystyki, nawet jeśli nie są zbyt dokładne, są bardzo użyteczne, ponieważ wskazują na szeroki obraz sytuacji ogólnej.

Projektując ankiety, prowadzący badania zmierzają zwykle do uzyskania wszystkich znaczących danych i możliwie największego odsetka odpowiedzi. Należy jednakże rozważyć celowość i możliwość uzyskania odpowiedzi na każde zadawane pytanie (zbytnie rozbudowanie ankiety, zawierającej wiele szczegółów, zwykle obniża odsetek uzyskanych odpowiedzi) tak, aby zgromadzić dane z różnego rodzaju bibliotek naukowych — dużych i małych, zlokalizowanych zarówno w dużych ośrodkach akademickich, jak i z dala od nich, reprezentujących różne zakresy tematyczne zbiorów.

Istotną sprawą jest również przeprowadzenie uzupełniających wywiadów w bibliotekach o różnych profilach tematycznych i lokalizacji, ponieważ rozmieszczenie literatury naukowej może być bardzo nierównomierne. Jeśli w kraju nie istnieje sprawna sieć bibliotek naukowych, funkcjonująca na podstawie efektywnych rozwiązań organizacyjnych i nowoczesnej technologii, użytkownicy bibliotek w miejscowościach, gdzie np. zlokalizowana jest tylko jedna uczelnia wyższa o niebogatych zbiorach bibliotecznych, mają bardzo ograniczony dostęp do literatury naukowej, ponieważ muszą polegać w znacznym stopniu na dostarczaniu dokumentów z innych bibliotek. W takim wypadku mała sprawność krajowego systemu wypożyczeń międzybibliotecznych będzie odgrywała znacznie większą, niekorzystną rolę.

Ogólnie wiadomo, że krajowa i międzynarodowa współpraca międzybiblioteczna będzie w coraz większym stopniu opierała się na sieciach funkcjonujących z zastosowaniem nowoczesnych technologii, zarówno jeśli chodzi o politykę gromadzenia, dostęp bibliograficzny, jak i wspólne korzystanie ze zbiorów. Dlatego też badając dostępność publikacji w bibliotekach naukowych w krajach, gdzie planuje się lub buduje skomputeryzowaną sieć biblioteczną, należy zwracać uwagę na zagadnienie stosowania norm, które umożliwiłyby nie tylko sprawny przepływ informacji w obrębie krajowej sieci bibliotecznej, ale również jej połączenie z sieciami międzynarodowymi.