7
S.A, (od 1974 roku prowadzi ono sprzedaż środków ochrony roślin) lub Centrali Importowo Eksportowej CIECH w Warszawie.
TOKSAFEN
Według Rocznika Statystycznego Przemysłu Chemicznego chlorowane terpeny, pod nazwą Terpentol, produkowane były w Nadodrzańskich Zakładach Przemysłu Organicznego Rokita (obecnie Zakłady Chemiczne ROKITA S.A) w latach 1961 i 1962. Produkcję tę można uznać jako produkcję doświadczalną, bowiem wyniosła ona w 1961 roku 25 Mg zaś w 1962 roku zaledwie 15 Mg. Produkt chlorowania terpenów był następnie przetwarzany w NZPO ROKITA na preparat pod nazwą Terpentol płynny. Zawierał on 60% chlorowanych terpenów. Łącznie wyprodukowano 40 Mg chlorowanych terpenów (Toksafenu)
Zakłady Chemiczne Jaworzno produkowały preparat oparty, na Toksafenie, ale będącym chlorowanym kamfenem. Rocznik Statystyczny Przemysłu Chemicznego nie odnotowuje jednak faktu produkcji chlorowanego kamfenu. Można w związku z tym przypuszczać, że był on wytwarzany z zastosowaniem importowanego toksafenu lub nastąpiła pomyłka w rejestracji tego preparatu i w rzeczywistości przetwarzano na formę gotową Terpentol pochodzący z NZPO ROKITA.
PRODUKCJA KRAJOWA CHLOROWANYCH BIFENYLI (PCB)
Do niedawna w polskiej literaturze omawianych tu technologii i produkcji brak było informacji o produkcji w Polsce polichlorowanych bifenyli (PCBs)
W Roczniku Statystycznym Przemysłu Chemicznego również brak informacji o produkcji w minionych latach chlorowanych bifenyli (PCBs).
Informację o jego produkcji w Zakładach Azotowych w Tarnowie i Zakładach „ERG” w Ząbkowicach Będzińskich podają J. Falandysz, K. Szymczyk w artykule pod tytułem Data on the Manufacture, Use, lmentory and Disposal of Polychlorinated Biphenyls (PCBs) in Po/and. W odniesieniu do Zakładów Azotowych informację o produkcji PCB w tych Zakładach potwierdza były Generalny Projektant Z.A. Tarnów, M.Żyliński.
Artykuł J.Falandysza i K. Szymczyka zawiera poniższe informacje dotyczące produkcji PCBs w Tarnowie i w Ząbkowicach Będzińskich:
• W Zakładach Azotowych w Tarnowie polichlorowane bifenyle PCBs pod nazwą Tamol lub Chlorowany Bifenyl, były produkowane w latach 1971 - 1976 jako mieszanina o zawartości około 40% chloru w cząsteczce. Własności Tamolu były zbliżone do takich handlowych produktów firm zagranicznych jak: Aroclor 1248, Clophen A 40, Phenoclor DP-4, Fenchlor 42 i Kanechlor 400. Całkowita ilość wyprodukowanego w w/w latach Tamolu wyniosła 679 ton. J. Falandysz i K. Szymczyk podają, za producentem, że w składzie Tar-nolu większość stanowiły trichlorobifenyle, ale produkt ten zawierał również di, tetra- i pentachlorobifenyle.
• W Zakładach „ERG” w Ząbkowicach Będzińskich, polichlorowane bifenyle były produkowane pod nazwą Chlorofen. Głównym składnikiem Chlorofenu były pochodne bifenylu zawierające od pięciu do dziewięciu atomów węgla w cząsteczce PCB. Był on stosowany w górnictwie węgla kamiennego, prawdopodobnie jako niepalna ciecz hydrauliczna.
Według informacji uzyskanych od M. Żylińskiego (Z.A. Tarnów), Tamol był najprawdopodobniej stosowany jako niepalne (trudnopalne) syciwo i materiał izolacyjny w przemyśle elektrotechnicznym (nasycanie papieru elektroizolacyjnego, napełnianie wyłączników oraz napełnianie transformatorów). Produkcja jego była prowadzona w