4587759264

Tablica.

Klasyfikacja kosztów ze względu na potrzeby zarządzania (podejmowania decyzji i kontroli) jednostką gospodarczą.

Kryteria podziału	Pozycje kosztów
Stopień zależności od rozmiarów produkcji	Koszty stałe Koszty zmienne
Stopień wykorzystania zdolności produkcyjne	Koszty stałe użyteczne Koszty stałe nieużyteczne
Istotność kosztów przy podejmowaniu decyzji	Koszty istotne Koszty nieistotne
Tryb ustalania kosztów	Koszty ustalone ex antę Koszty ustalone in tempora Koszty ustalone ex post
Inne cele decyzyjne	Koszty utraconych korzyści Koszty zapadłe Koszty uznaniowe
Cele i możliwości kontroli	Koszty kontrolowane Koszty niekontrolowane
Związek kosztów z produktami pracy	Koszty indywidualne Koszty wspólne

Źródło: K. Czubakowska, W. Gabrusewicz, E. Nowak - Podstawy rachunkowości zarządczej. PWE, Warszawa, 2008, s. 43;

Podstawowym kryterium podziału kosztów w procesie decyzyjnym jest zachowanie się kosztów względem rozmiarów działalności przedsiębiorstwa. Za miernik rozmiarów działalności przyjmuje się najczęściej wielkość produkcji, ale może być nim również np. liczba godzin czasu pracy, liczba przejechanych kilometrów. Te rodzaje kosztów, które wykazują korelację z rozmiarami działalności przedsiębiorstwa, nazywamy kosztami zmiennymi, natomiast koszty niezależne od rozmiarów działalności przedsiębiorstwa są kosztami stałymi. Do kosztów zmiennych zalicza się np. koszty materiałów bezpośrednich, zużycia energii elektrycznej, zużycia paliw. Natomiast typowymi kosztami stałymi są koszty amortyzacji, koszty dzierżaw oraz wynagrodzeń pracowników zarządu.

Znajomość kosztów stałych i kosztów zmiennych jest podstawą wielu decyzji w przedsiębiorstwie, takich jak:

-    ile należy wytworzyć wyrobów, aby pokryć koszty zmienne i koszty stałe,

-    ile należy wytworzyć wyrobów, aby zapewnić przedsiębiorstwu określoną kwotę zysku,

-    o ile należy zwiększyć wielkość produkcji, aby obniżyć koszty jednostkowe i osiągnąć zakładany przyrost zysku,

-    czy do osiągnięcia pożądanego wzrostu wielkości produkcji należy zakupić dodatkowe maszyny i urządzenia produkcyjne, czy nie,

-    jaki system płac należy zastosować dla kierownictwa przedsiębiorstwa, które systematycznie zwiększa rozmiary produkcji.

Rozpatrując podział kosztów na stałe i zmienne, należy uwzględnić następujące kwestie:

-    czynnik czasu,

-    przedział wielkości produkcji,

-    sposób ujęcia kosztów (koszty całkowite i koszty jednostkowe).