4973538709

DIAGNOZA PSYCHOLOGICZNA

ROZDZIAŁ 1 - PROFESJONALNA KOMPETENCJA DIAGNOZOWANIA

1. DIAGNOZA JEST INTERWENCJA. Trzy znaczenia terminu ..diagnoza":

•    Proces diagnozowania (assesment, evaluation) - czyli badanie i jego wyniki, ale także narzędzia, zbieranie danych, ocena i odpowiedź na pytanie diagnostyczne, rozwiązywanie problemu, sekwencja podejmowania decyzji... itd.

•    Efekt tego procesu (diagnosis) - coś jak rozpoznanie; z tym, że nie musi to być rozpoznanie zaburzenia; przede wszystkim jest to zrozumienie konkretnego zjawiska (uwarunkowania, mechanizmy, dynamikę, przewidywania, plan interwencji psychologicznej, monitorowanie jej i ocena efektywności)

•    Dziedzina nauki i praktyki (psychological assement) - sztuka praktykowania w zgodzie z własnymi zasadami ©; wszelkie wytyczne dotyczące praktyki diagnostycznej

o Etyka - polski kodeks etycznozawodowy psychologa (PTP) - relacje między psychologiem a pacjentem są niesymetryczne z racji większej kompetencji interpersonalnej psychologa, jego wiedzy i umiejętności działania. Psycholog ingeruje w drugiego człowieka jako całość, a skutki ingerencji mogą być nieodwracalne.

Powodem zmiany w człowieku może być

•    Wynik badania - wnioski, zalecenia, informacje zwrotne

•    Proces badania - poprzez dokonanie autorefleksji

• Najważniejszy powód - to, co dzieje się między badanym a psychologiem

Każda diagnoza to interwencja i diagnosta musi być tego świadomy. NIE KAŻDA INTERWENCJA MUSI BYĆ DIAGNOZĄ!

2. DIAGNOZA W DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ PSYCHOLOGA

Diagnozy wykonywane w różnych kontekstach praktycznych różnią się pod względem celu i rodzaju problemu. Relacja diagnostyczna i zawarty kontrakt też mogą być różne. Zwykle chodzi tu o zapoznanie się z problemem i planowanie, co dalej (Czasem są tylko dwie osoby.

•    Czasem osób zaangażowanych jest więcej

•    Czasem dokonuje się diagnozy na zlecenie pewnej instytucji

•    Nie zawsze dla dobra samego pacjenta, czasem ważniejsza jest ochrona otaczających go osób (przypadek Romana - pije i jest agresywny wobec rodziny, więc sąd zasięga opinii psychologa, co robić dalej) lub dobro społeczne (przypadek Karoliny - boi się napaści i chce mieć pistolet, ale przedtem należy ją zdiagnozować, czy nie ma przeciwwskazań).

Diagnoza wykonywana na zlecenie jakiejś instytucji niesie większe ryzyko złamania kodeksu zasad etycznych, szczególnie chodzi tu o konflikt interesów.

•    Należy dokładnie ustalić, kto jest klientem oraz wyjaśnić każdej ze stron, kim jest dla niej psycholog

•    APA - można mieć jednego klienta w sensie prawnym (zleca i płaci) i jednego w sensie moralnym W zależności od kontekstu praktycznego ramy prawne diagnozy mogą być różne:

•    Dokonywane z mocy prawa - w niektórych sytuacjach jest taka konieczność.

•    Diagnoza nie jest obowiązkowa - określenie jedynie ogólnych warunków diagnozy psychologicznej, jeżeli jest dokonywana.

•    Diagnoza w sytuacjach nieujętych w aktach prawnych - nie ma specjalnych wytycznych, obowiązuje tylko ogólne prawo. Profesjonalna kompetencja psychologa-diagnosty wymaga posiadania wiedzy i umiejętności oraz stosowania ich w zgodzie z wartościami. Sama diagnoza powinna być trafna i rzetelna, a odbiorcy muszą znać jej konsekwencje i ograniczenia (typu prawdopodobieństwo błędu).

3. PROFESJONALNE KOMPETENCJE DIAGNOSTYCZNE

David McClelland - twórca podejścia opierającego się na pojęciu kompetencji profesjonalnych

•    Stosowane w psychologii organizacji i pracy

•    Podniesienie jakości zawodowej działalności i kształcenia psychologów

o Europejski Dyplom Psychologa (European Diplomma in Psychology - EDP) - Europejska Federacja towarzystw Psychologicznych (EFPA) - wypracowanie wspólnych standardów; do takiego dyplomu dołączany jest profil z ocenionymi poszczególnymi kompetencjami kandydata EDP - kwalifikacje psychologa poprzez określenie profesjonalnych kompetencji

•    Kompetencje trzonowe (primary) - umiejętności podstawowe dla zawodu

•    Kompetencje aktywujące - ułatwiają stosowanie k. trzonowych i wspomagają rozwój zawodowy

•    Diagnoza psychologiczna - jedna z kompetencji trzonowych; jest to umiejętność posługiwania się odpowiednimi metodami (wywiad, test) w celu określenia istotnych (ze względu na świadczoną usługę) właściwości badanej osoby, grupy itd.

Kolejna międzynarodowa inicjatywa - konferencja „Kompetencje 2002" - wypracowanie przez ekspertów listy kompetencji niezbędnych w różnych typach zadań zawodowych Typowe pojęcia (psychometria, wnioskowanie), ale również nacisk na pojęcie kontekstu i relacji

•    Świadomość różnorodności i świadomość etyczna - dwie fundamentalne kompetencje a na nich opierają się kompetencje trzonowe i specjalistyczne