6355787522

Komunikowanie polityczne 17

czych przez pogłębioną analizę treści komunikatu oraz schematów kodowania przekazu) oraz umiejętnościami odbioru (dekodowania) komunikatu. Efektywność oddziaływania komunikacyjnego byłaby więc uzależniona od odpowiedniego, dostosowanego do możliwości percepcyjnych odbiorców, sformatowania komunikatu przez nadawcę — przy czym odpowiedniość odnosi się zarówno do przekazywanych treści, jak i formy komunikatu (w pewnym sensie także do wybranego kanału komunikacyjnego)¹.

Prezentowanemu podejściu odpowiadał model procesu komunikowania Harolda D. Lasswella² — stwarzający możliwości poznania i analizy efektów komunikowania politycznego³. Prosty w swojej istocie schemat badawczy zaproponowany przez H.D. Lasswella, sprowadzający się do wskazania odpowiedzi na pięć podstawowych pytań związanych z przebiegiem oddziaływań komunikacyjnych: Kto jest nadawcą komunikatu (who says)? -> Jaka jest treść komunikatu (what)? -> Jaki wykorzystano kanał przekazu (through what, channel)? -> Kto jest odbiorcą komunikatu (to whom)? -> Z jakim skutkiem (uith what, effect)? — faktycznie wykraczał poza dotychczasowe ujęcia komunikowania politycznego. Wyznaczając jako kluczowe w analizie obszary: środowiska nadawczego, treści komunikatu (zawartości merytorycznej), kanału przekazu, środowiska odbiorczego (w tym uwarunkowań odbioru) oraz efektów oddziaływań, H.D. Lasswell nie tylko uporządkował tok analizy, ale przede wszystkich zdołał uchwycić polityczne zjawiska komunikacyjne w kategoriach procesu społecznego — silnie akcentując jego intencjonalny (celowy), relacyjny i symboliczny charakter. Należy także zwrócić uwagę, że schemat lasswellowski umożliwiał odejście od koncentracji badawczej na krótkookresowych (bieżących) efektach komunikowania; został z powodzeniem adaptowany do badań nad skutecznością oddziaływań komunikacyjnych o długofalowym charakterze (w głównej mierze propagandy politycznej). Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że proponowane kategorie badawcze pozwalają na kompleksową analizę aktywności komunikacyjnej podmiotów politycznych na dwóch współzależnych płaszczyznach oddziaływania:

— płaszczyźnie wewnętrznej — na której dochodzi do interakcji komunikacyjnych między członkami danej organizacji politycznej (jedną

1

   Tylko komunikat, przy którego tworzeniu brane są pod uwagę podstawowe parametry odbiorcze, może być poprawnie odkodowany, to znaczy przynieść skutki zgodne z oczekiwaniami nadawcy.

2

   H.D. Lasswell: The Structure and Function of Communication in So-ciety. In: L. Bryson (ed.): The Communication of Ideas. New York 1948, Harper.

3

   Tomasz Goban-Klas podkreśla przydatność modelu Lasswellowskiego do analizy „tych form komunikowania, które mają wyraźnie instrumentalny charakter”; zob. Idem: Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu. Warszawa—Kraków 1999, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 57; zob. także: J. Mikułowski Pomorski: Badanie masowego komunikowania. Warszawa 1980, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

2 Strategie...