6355787939

sposób ciągły i w dużej mierze, bez udziału świadomości. Nawet, jeżeli zdajmy sobie sprawę z emitowania poprzez własne ciało określonych sygnałów niewerbalnych, to w niewielkim jedynie stopniu potrafimy sprawować kontrolę nad tym procesem. Oto przykład: uczuciu silnego niepokoju, zdenerwowania często towarzyszy drżenie rąk. Pomimo usilnych starań, nie możemy tego powstrzymać, dokonuje się ono wbrew naszej woli. Innym przykładem jest zmiana wielkości źrenic - dokonuje się bez udziału świadomości i nie sprawujmy nad nią żadnej kontroli. Podobnie jest w przypadku głosu - pomimo zaangażowania całej siły woli, ekspresja wokalna wciąż pozostaje poza kontrolą. Głos najwierniej wyraża stany emocjonalne, najszybciej zdradza smutek czy przygnębienie, uznaje się go za najbardziej "dziurawy" kanał. Ale na przykład twarz -"największy niewerbalny kłamca" - w dużej mierze podlega wolicjonalnej kontroli. Potrafimy sprawić, by twarz wyrażała uśmiech, zdziwienie czy oburzenie.

Komunikacja ustna, która stanowi najczęstszy sposób przekazywania znaczenia między ludźmi. Do zasadniczych zalet tego rodzaju komunikacji należą szybkość i łatwość uzyskania sprzężenia zwrotnego. Wadą tej formy jest podatność na zniekształcenia. Natomiast komunikaty pisemne mają tę przewagę nad ustnymi, że są materialne, sprawdzalne i mogą być przechowywane przez długi okres czasu. Wadę stanowi dłuższy czas przygotowania komunikatu w formie pisemnej. Dodatkową przeszkodą jest utrudnione sprzężenie zwrotne, a często jego brak.

1.3. Komunikacja werbalna

Komunikowanie werbalne polega na wymianie informacji w trakcie takich czynności, jak: mówienie, pisanie, czytanie oraz słuchanie¹.

Język jest podstawowym środkiem komunikowania werbalnego. Dzięki niemu wyrażane są znaczenia komunikowanych idei i uczuć, pod warunkiem, że dźwięki i symbole są rozumiane przez wszystkich uczestników procesu. Język znalazł zastosowanie na kilku płaszczyznach. Jest on używany, aby:

•    oceniać rzeczy, ludzi, uczucia zgodnie z posiadanym systemem postaw i wartości,

•    prezentować i dyskutować wyniki własnych, życiowych doświadczeń, mówić o przeszłych wydarzeniach, o teraźniejszości i ewentualnych, hipote-

11

1

M. Głowik, Komunikacja niewerbalna w kontaktach interpersonalnych. Promotor, Warszawa 2004, s. 30.