7164239544

Wskazówki

logopedyczne

Magdalena Bocheńska_

Mowa odgrywa szczególnie ważną rolę w prawidłowym rozwoju człowieka. Dzięki niej dziecko poznaje otaczający świat, a to z kolei warunkuje właściwe funkcjonowanie w społeczeństwie. Umiejętność mówienia pozwala wyrazić swoje spostrzeżenia, uczucia i pragnienia. Dlatego należy uczynić wszystko, aby była ona prawidłowa, a jej rozwój przebiegał harmonijnie.

Polskie statystyki podają wysokie wskaźniki wad wymowy u dzieci (potwierdzeniem na to są przeprowadzone przeze mnie badania w przedszkolu, w którym pracuję, gdzie większość dzieci ma wadę wymowy).

Zapobieganie wadom mowy oraz prowadzenie terapii mowy powinny być przedmiotem troski zarówno rodziców i wychowawców, jak i grona specjalistów. Jeżeli wszyscy podejmą w tym celu skuteczne działania, to praca z dziećmi przyniesie pozytywne efekty. Dlatego podstawowe wiadomości o rozwoju mowy są bardzo istotne dla rodziców. Bez tej wiedzy nie można sensownie ingerować w rozwój dziecka, nie można mu pomóc, wręcz przeciwnie - można mu zaszkodzić wymagając od dziecka tego, czemu sprostać nie może, czy też lekceważąc bądź przeoczając niepokojące sygnały.

Mowa dziecka kształtuje się stopniowo, zyskując coraz pełniejszy stopień komunikatywności. Wczesne wykrycie anomalii daje możliwość szybkiej ingerencji w rozwój mowy, czego skutkiem jest zapobieganie powstawaniu i utrwalaniu się wady.

Ocena rozwoju mowy małego dziecka wymaga jego codziennej obserwacji w różnych sytuacjach oraz dobrej znajomości zarówno dziecka, jak i warunków, w których ono wzrasta.

Takie możliwości mają przede wszystkim rodzice, dlatego ich spostrzeżenia są dla specjalisty niezbędnym warunkiem prawidłowej diagnozy.

Mowa każdego dziecka przechodzi w czasie jego rozwoju szereg stadiów. U zdrowych dzieci pojawia się samoczynnie, dzięki funkcjonowaniu mechanizmu kompetencji językowej. Zadaniem otocznia jest wyzwalanie u dziecka poszczególnych faz rozwoju mowy przez różnego rodzaju formy kontaktu z nim.

Zanim dziecko nauczy się wyrażać swe myśli, musi przejść wiele etapów, podczas których stopniowo zdobywa umiejętność koordynowania różnych grup mięśni do wytworzenia mowy artykułowanej. Mówienie jest sprawnością, która kształtuje się wolniej i z większym trudem niż inne sprawności motoryczne. Rozwija się ono zgodnie z dojrzewaniem rożnych części aparatu mowy. U wszystkich dzieci rozwój mowy przebiega według tych samych prawideł. Zdrowe, normalnie słyszące i prawidłowo rozwijające się dziecko przyswaja sobie mowę w ciągu pierwszych 5-6 lat. W rozwoju mowy językoznawcy wyróżniają następujące okresy:

•    okres melodii, zwany również okresem przygotowawczym (0-1);

•    okres wyrazu (1-2);

•    okres zdania (3-7);

•    okres swoistej mowy dziecięcej (3-7)} Podział ten odgrywa istotną rolę

w ocenie poziomu rozwoju mowy dziecka oraz jego ewentualnego opóźnienia.

Rodzice są najważniejszymi osobami w życiu młodego człowieka. Ich sposób mówienia i postępowania będzie wpływał na cały proces rozwoju dziecka. Z pewnością mogą się oni przyczynić do zapobiegania i eliminowania trudności mowy, które, jeśli nie są usunięte w porę, utrwalą się. Dlatego, jeżeli rodzice zauważą odchylenia od normy powinni podjąć odpowiednie działania profilaktyczne.

Zaburzenia mowy u dzieci przebiegają w różny sposób i z różnym stopniem nasilenia. Nawet pozornie niewielkie mogą spowodować niekorzystne skutki dla ich rozwoju i funkcjonowania.

¹ Demelowa G., Elementy logopedii, Warszawa: WSiP, 1982, s. 18..

Seplenienie (sygmatyzm)

Rodzice powinni:

•    uzyskać informację od logopedy na temat stanu mowy dziecka;

•    systematycznie uczęszczać z dzieckiem na zajęcia logopedyczne;

•    dokładnie powtarzać z dzieckiem materiał, który jest zadany do domu, według wskazówek logopedy;

•    chwalić i nagradzać dziecko nawet za małe sukcesy, co zmobilizuje je do dalszej pracy;

•    nie przerywać rozpoczętej terapii.

Reranie (rotacyzm)

Nieprawidłowa artykulacja głosek k, g, k", g” (kappacyzm, gam-macyzm)

Nosowanie (rynolalia)

Dyslalia całkowita (bełkot)

Jąkanie

Bezdźwięczność

Wymienione wady wymowy, jeżeli nie zostaną skorygowane w wieku przedszkolnym, mogą utrudnić dziecku pełnienie roli ucznia i prawidłowe funkcjonowanie w zespole klasowym. Dlatego tak ważne jest, aby w odpowiednim czasie udać się do specjalisty-logopedy. Należy pamiętać, aby zaburzenia zostały usunięte przed podjęciem nauki w szkole, ponieważ dziecko, które nieprawidłowo mówi, będzie potem źle czytać i pisać. Konsekwencją tego będą niższe oceny, a nawet narażenie go na wyśmiewanie przez rówieśników.

Rodzice bardzo często oczekują, że podjęta terapia u logopedy rozwiąże szybko ich i dziecka problemy. Uważają, że samo uczęszczanie dziecka na zajęcia logopedyczne jest wystarczające, aby osiągnąć poprawę w mowie. Jednak tak nie jest. Nie ma „cudownej pigułki", która sprawi, że dziecko zacznie poprawnie mówić. Rezultat terapii logopedycznej w głównej mierze jest uzależniony od zaangażowania rodziców, systematyczności ćwiczeń oraz od pra-

Magdalena Bocheńska

Przedszkole nr 5 w Ostrzeszowie

- BIBLIOGRAFIA-

I Demel G., Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa: WSiP, 1998 I Grab ]., Sprawka R., Trening słuchu. Ćwiczenia rozwijające percepcję słuchową u dzieci, Gdańsk, 2009

I Krupa D., Pszczółka ]., Zabawy logopedyczne na cztery pory roku, Kraków: Impuls, 2009