13.Waffen-Gebirgs Division der SS "Handschar" (kroatische Nr 1) 13. Ochotnicza Dywizja Górska "Handschar" (chorwacka nr. 1) Rodowód jednostki: 01.03.43 - 02.07.43 - Kroatische SS-Freiwilligen-Division 02.07.43 - 09.10.43 - [13.] Kroatische SS-Freiwilligen-Gebirgs-Division 09.10.43 - 22.10.43 - [13.] SS-Freiwilligen-b.h. Gebirgs-Division [Kroatien] 22.10.43 - 15.05.44 - 13. SS-Freiwilligen-b.h. Gebirgs-Division [Kroatien] 15.05.44 - 07.05.45 - 13. Waffen-Gebirgs-Division der SS "Handschar" [Kroatische Nr. 1] Uwaga: skrót b.h. oznacza "Bosnien-Herzegowina" Dowódcy: 09.03.43 - 01.08.43 - SS-Oberführer Herbert von Obwurzer 01.08.43 - 01.06.44 - SS-Gruppenführer Karl-Gustav Sauberzweig 01.06.44 - ??.09.44 - SS -Brigadeführer Desiderius Hampel ??.09.44 - ??.01.45 - brak danych ??.01.45 - 08.05.45 - SS-Brigadeführer Desiderius Hampel Historia. Pierwsza niearyjska (choæ czasem starano siê to zamaskowaæ, u¿ywaj¹c terminu "Muslemgermanen" - "muzu³mañscy Germanowie" na okreœlenie jej cz³onków), dywizja powsta³a wiosn¹ 1943 roku. Kadrê jednostki tworzyli oficerowie i podoficerowie dywizji "Prinz Eugen". Dywizjê sformowano nie z Chorwatów lecz z boœniackich Muzu³manów. Ze wzglêdu na sk³ad narodowoœciowy, dywizja mia³a pocz¹tkowo nosiæ nazwê "Bosnien-Herzegovina", ale w koñcu przyjêto krótsz¹ i bardziej pasuj¹c¹ do jej zadañ nazwê "Handschar" - "Bu³at", typ wschodniej, wygiêtej szabli. Szybka i sprawna rekrutacja ochotników, uzupe³niona poborem, pozwoli³a osi¹gn¹æ pe³ny stan dywizji w ci¹gu zaledwie 4 miesiêcy. Po zakoñczeniu formowania wys³ano j¹ na szkolenie do Francji, trwaj¹ce od lipca 1943 roku do lutego 1944 roku. Znowu da³ o sobie znaæ konflikt miêdzy dotychczasowymi doktrynami SS a rzeczywistoœci¹ wojenn¹, wymagaj¹ca werbowania cudzoziemców. Niemieccy instruktorzy odnosili siê z pogard¹ do swoich boœniackich podw³adnych, pochodz¹cych z ni¿szej rasy i do tego muzu³manów. Mimo rozkazów samego Himmlera, elementy, podkreœlaj¹ce odrêbnoœæ Boœniaków od reszty SS, fezy zamiast czapek, pozwolenie na zachowanie muzu³mañskiej diety i na praktykowanie religii, powodowa³y tarcia miêdzy zwalczaj¹cymi to instruktorami a szkolonymi ochotnikami. Odpowiedzi¹ na ten sposób traktowania by³ bunt Boœniaków, w trakcie którego dosz³o do zlinczowania najbardziej daj¹cych siê we znaki niemieckich podoficerów. Himmler wœciek³ siê na wiadomoœæ o tym, ¿e znowu, mimo tylu jego zabiegów, dosz³o do konfliktu miêdzy kadr¹ a zagranicznymi ochotnikami. Jego reakcja by³a szybka i równie bezwzglêdna dla obu stron. Prowodyrów buntu rozstrzelano, a zdegradowana kadra obozu szkoleniowego w komplecie ze swej ciep³ej posadki na ty³ach trafi³a na front wschodni. Wiosn¹ 1944 roku dywizja wróci³a na Ba³kany, gdzie rozpoczê³a dzia³ania antypartyzanckie w rejonie Brèka. ¯o³nierze dywizji "Handschar" dokonali wtedy pierwszych akcji odwetowych przeciw serbskiej, prawos³awnej ludnoœci cywilnej. Mio sk³onnoœci do przesadnego koncentrowania siê na masakrowaniu cywilów, dywizja wykaza³a siê spodziewanym przez niemieckie dowództwo zaanga¿owaniem w zwalczanie partyzantki komunistycznej Tity. Trwa³o to jednak tylko do czasu, gdy do granic Jugos³awii zaczê³a siê zbli¿aæ Armia Czerwona. Coraz wiêksza liczba dezerterów doprowadzi³a do rozwi¹zania dywizji w paŸdzierniku 1944 roku. Z pozosta³ych jeszcze ¿o³nierzy i kadr, banackich Niemców oraz rezerw 23. DGór SS "Kama", utworzono 13. Górsk¹ Grupê Pu³kow¹ "Handschar", wkrótce przemianowan¹ na Kampfgruppe "Hanke". Aby nie dostaæ siê w rêce coraz silniej napieraj¹cych oddzia³ów titowsko - sowieckich, ochotnicy przebijali siê przez Chorwacjê na Wêgry, sk¹d w styczniu 1945 roku resztki Kampfgruppe trafi³y do Austrii, a dalej do Niemiec, gdzie w maju 1945 roku podda³y siê Brytyjczykom. Wszystkie wy¿sze odznaczenia przyznane dywizji otrzyma³a niemiecka kadra, co czêœciowo by³o dowodem braku zaufania ze strony Niemców, wywo³anego buntem we Francji. Kawalerami Krzy¿a Rycerskiego ¯elaznego Krzy¿a zostali: Ostatni dowódca dywizji SS-Brigadeführer Desiderius Hampel SS-Obersturmbannführer Hans Hanke, który dowodzi³ Grup¹ Pu³kow¹ i potem Kampfgruppe jego imienia. SS-Sturmbannführer Albert Stenwedel SS-Sturmbannführer Helmuth Kinz. ¯o³nierze "Handschar" nosili standardowe umundurowania górskie Waffen-SS, uzupe³nione boœniackim fezem koloru feldgrau z frêdzl¹, na których noszono standardowe oznaki przynale¿noœci do Waffen-SS (orze³ i trupia g³ówka). Na lewym rêkawie noszono powy¿ej ³okcia ma³¹ bia³o-czerwon¹ szachownicê, god³o pañstwa chorwackiego, a na prawej patce wizerunek rêki trzymaj¹cej wzniesion¹ do ciosu szablê i swastykê. Dywizja nie nosi³a opasek ze swoj¹ nazw¹. Sk³ad podstawowy. Waffen-Gebirgsjäger Regiment der SS 27 27. Pu³k Strzelców Górskich SS Waffen-Gebirgsjäger Regiment der SS 28 28. Pu³k Strzelców Górskich SS Waffen-Gebirgsartillerie Regiment der SS 13 13. Pu³k Artylerii Górskiej SS SS-Panzerjäger Dywizjon 13 13. Batalion Niszczycieli Czo³gów SS