plik

Horacja�skie rozumienie "Carpe Diem" w odniesieniu do "Rozm�w z katem" Kazimierza Moczarskiego. Lektura "Rozm�w z katem" Kazimierza Moczarskiego jest ciekawym do�wiadczeniem. Rzadko bowiem ma si� do czynienia z dokumentem powsta�ym w tak specyficznych okoliczno�ciach i z bohaterem o takiej historii. Kazimierz Moczarski - �o�nierz AK, J�rgen Stroop - oficer SS, likwidator warszawskiego getta i ni�szy rang� Niemiec, Schielke sp�dzaj� kilka miesi�cy we wsp�lnej celi wi�ziennej, dok�adnie od marca do listopada 1949 roku. Pomijaj�c paradoks faktu, �e ludzie ci, wrogowie znale�li si� w jednej celi, zaistnia�a dzi�ki temu niebywa�a mo�liwo�� zbli�enia si� do s�ynnego zbrodniarza SS. Kazimierz Moczarski wykorzystuje t� sytuacj�, wyzwala monolog i refleksje wsp�wi�nia. Przez wiele dni prowadzi� rozmowy z J�rgenem Stroopem, obserwowa� go, co sta�o si� potem materia�em do napisania ksi��ki. J�rgen Stroop, zach�cony do zwierze�, opowiada� wsp�wi�niom o swoim dzieci�stwie, o ojcu policjancie, o matce, kt�ra niemal dewocyjnie praktykowa�a wiar� katolick�, o ma�ym, prowincjonalnym miasteczku Detmold w ksi�stwie Lippe, w kt�rym J�rgen wychowa� si�, nosz�c zreszt� imi� J�zef. W�a�ciwie nie mia�by szans na karier� ani na wyrwanie si� z prowincji, gdyby nie kontakt z ideologi� nazistowsk� i NSDAP, w kt�rej szeregi w��czy� si� ochoczo. Niemiec wspomina rodzin�, szko��, wojsko, I Wojn� �wiatow�, swoj� pierwsz� mi�o��, kt�ra nie mia�a szans, gdy� J�rgen Stroop pozwoli� sobie na uczucie do S�owianki, ma��e�stwo z odpowiedni� kobiet� niemieck�, wychowywanie syna na dobrego faszyst�... Odr�bn� opowie�ci� s� podboje ziem wschodnich, i tu J�rgen Stroop odznaczy� si� licznymi sukcesami, szybko wspinaj�c si� po szczeblach kariery - brak wykszta�cenia zast�powa�a �lepa wierno�� ideologii. Misja zlikwidowania powsta�czego getta w Warszawie sta�a si� dla J�rgena Stroopa polem do popisu - niemal z nami�tno�ci� opisuje swoje precyzyjne posuni�cia, metod� palenia dom�w, strzelanie do ludzi wyskakuj�cych z okien p�on�cych budynk�w, wreszcie wysadzenie Wielkiej Synagogi. Powy�sze wydarzenia nie s� opisywane chronologicznie, wynikaj� one z rozm�w, a wi�c przeplataj� si�, bowiem raz Stroop podejmuje temat dzieci�stwa, potem epizod wojenny, zn�w wraca w czasy m�odo�ci - i tak trwa dialog. J�rgen zosta� skazany na kar� �mierci. Kazimierz Moczarski widzia�, jak hitlerowiec przyj�� w wyrok i odnotowa� jego postaw�. Stroop przyj�� rozkaz i nie analizowa� go, jego �wiadomo�� ukszta�towana przez ideologi� NSDAP nie dopuszcza�a uczu�, kaza�a pogodzi� si� z rozkazem w�adz. Kazimierz Moczarski ukazuje wp�yw systemu totalitarnego na kszta�towanie psychiki cz�owieka. Na przyk�adzie biografii J�rgena Stroopa pokazuje, jak faszyzm wci�ga w sw� machin� m�odego cz�owieka, eksponuje i rozwija cechy "potrzebne", a wykorzenia i niszczy wra�liwo�� i ludzkie uczucia. Udzia� w procesie kszta�towania bior� te� rodzina, szko�a i �rodowisko. Psychika J�rgena Stroopa w efekcie staje si� szufladkowa - z jednej strony jest on ojcem kochaj�cym swoje dzieci, uwa�a si� za dobrego m�a, �o�nierza, estet� wra�liwego na przyrod� i muzyk�, z drugiej jest systematycznym, precyzyjnym ludob�jc�, nieczu�ym na cierpienie i �mier�. Te dwie "szuflady" funkcjonuj� w jego m�zgu r�wnolegle i nie wp�ywaj� na siebie w �aden spos�b. Moczarski od wewn�trz ukazuje psychik� kata. �ledzi tak�e i analizuje narodziny z�a, wp�yw, a tak�e rozw�j z�a w cz�owieku. J�rgen Stroop jest nie tyle sprawc�, co wytworem, efektem, jednostk� zara�on� i wci�gni�t� w ca�� machin� z�a. Przy okazji poznajemy metody, jakimi faszyzm oddzia�ywa� na swych cz�onk�w - mitologi� o pochodzeniu, koncepcje pseudo-historyczne, poj�cia na temat kobiet, innych ras... Moczarski stara� si� maksymalnie wykorzysta� okres 225 dni, kt�ry pozosta� Stroopowi, na to aby "wyci�gn��" z niego jak najwi�cej informacji i codziennie dowiadywa� si� coraz to nowych, cz�sto okrutnych prawd z �ycia J�rgena. Tytu�owy "kat" do�� specyficznie rozumia� s�owa "carpe diem" - dla niego wa�ne by�o to, aby ka�dego dnia zabi�, wymordowa� czy skrzywdzi� jak najwi�cej ludzi. On sam nie by� w stanie u�wiadomi� sobie ogromu z�a jakie wyrz�dza innym i o�lepiony faszystowsk� ideologi� - kontynuowa� swoje nieludzkie praktyki. Moczarski natomiast widz�c ch�� i zapa� z jakim Jurgen opowiada o swoim �yciu, wykorzystuje to i prowokuje wsp�wi�nia do dalszych zwierze� i wspomnie�. My�l�, �e mo�e to by� przyk�adem �wiadcz�cym o "nie marnowaniu mijaj�cych chwil" tak�e przez Moczarskiego. Mo�emy zauwa�y� jak z ka�dym dniem coraz bardziej wci�ga i zach�ca oficera SS do kontynuowania swojej opowie�ci. Wie dobrze o tym, �e na Jurgena zapad� wyrok �mierci i d��y to tego, �eby "jak najlepiej" wykorzysta� dan� mu "okazj�" przebywania w jednej celi razem z niemieckim "rze�nikiem". Ksi��ka "Rozmowy z katem" jest zapisem wra�e� doznanych w tym czasie przez Moczarskiego. Spisana po kilku latach stanowi spojrzenie z perspektywy czasu na osob� Stroopa, nasycona jest refleksjami na temat faszystowskiej d�umy, kt�rej s�ug�, ale r�wnie� ofiar� by� Jurgen Stroop. Nie lubi� opinii usianych superlatywami, kt�re �miesz� zwykle napuszonym patosem, albo odrzucaj� przymilno�ci� do autor�w lub wydawnictw, ale w przypadku "Rozm�w z katem" wyra�enie pochlebstwa w spos�b stonowany jest w zasadzie niemo�liwe. "Rozmowy z katem" to dzie�o ze wszech miar genialne i niezwyk�e. Dokonuje rekonstrukcji struktury zmitologizowanej i zafa�szowanej �wiadomo�ci faszystowskiej. W ramach analizy postawy umys�owej Stroopa autor nie ogranicza si� do bezpo�redniej obserwacji wy��cznie jego przypadku, lecz wyprowadza ze swoich wi�ziennych obserwacji refleksje og�lne. Z godn� podziwu determinacj� wnika w psychik� zbrodniarza, kreuje jego obraz na kartach ksi��ki. Jest to ksi��ka, kt�r� powinno si� przeczyta� (mimo brutalno�ci pewnych fragment�w). Niecz�sto zgadzam si� z wyborem lektur szkolnych, jednak w tym wypadku chyl� czo�a przed Ministerstwem O�wiaty za wspania�y wyb�r.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Poetyckie przetworzenia horacjańskiej zasady carpe diem ~2C2
W poszukiwaniu szczęścia Wyprawa z Horacym do krainy carpe diem (Pieśń I 11)
Walsch Medytacje do Rozmów z Bogiem 2
Kryteria oceny nauszników przeciwhałasowych w odniesieniu do halasu impulsowego i tonowego
Biomechanika i patomechanika KKD w odniesieniu do wad postawy
Najlepsze Tematy Do Rozmowy Z Kobietami
Uncle Uwo Najlepsze tematy do rozmowy z kobietami
zmieniająca decyzję 2000 96 WE w odniesieniu do wyspecjalizowanych sieci nadzoru nad chorobami zakaź
Carpe Diem Baby
Tematy do rozmowy, które fascynują kobiety

więcej podobnych podstron