W poszukiwaniu szcz´Ä˜cia.
Wyprawa z Horacym do krainy carpe diem (PieĘł
I 11)
1. Przedstawiamy t"umaczenie "acił
skiej sentencji carpe diem ( chwytaj dzieł
 ,
 korzystaj z dnia ,  uŻywaj dnia ,  "ap dzieł
kaŻdy ,  kaŻdy dzieł
zry-
waj ). Uczniowie dzielÄ… si´ swoimi przemyĘleniami na temat tego przes"a-
nia (mogÄ… odwo"aç si´ do znanego im z drugiej klasy utworu Stowarzyszenie
umar"ych poetów).
2. Nast´pnie redagujÄ… krótkie opowiadania, które moÅ»na by opatrzyç tymi s"o-
wami Horacego jako mottem.
3. Przedstawiamy sylwetk´ rzymskiego twórcy, si´gamy do noty biograficznej
zamieszczonej w podr´czniku lub do innych materia"ów przygotowanych
wczeĘniej przez uczniów.
Uczniowie zastanawiajÄ… si´, które wydarzenia z biografii Horacego mog"y
wp"ynÄ…ç na zredagowanie takiego przes"ania:

poraŻka w obronie republiki (nic nie trwa wiecznie, nawet ustrój pał
-
stwa rzymskiego),

konfiskata majątku (dobra doczesne nie są trwa"e, w kaŻdej chwili mo-
Å»emy je utraciç),

pomoc Mecenasa (naleÅ»y wykorzystywaç szanse, jakie daje nam los,
czasami pomoc drugiego cz"owieka pozwala nam rozwijaç w"asne pa-
sje i zainteresowania).
4. Czytamy PieĘł
I 11 Tu ne quaesieris, scire nefas, quem mihi, quem tibi.
5. Uczniowie okreĘlają okolicznoĘci, w jakich padają s"owa wiersza:

konkretna rozmowa, gdyÅ» w utworze podmiot liryczny odpowiada
na pytania:  Nie pytaj [...] ,  Lepiej [...] ,

monolog wewn´trzny, gdyÅ» wiersz jest próbÄ… odpowiedzi na pytania
dotyczące sensu Życia, które zadaje sobie kaŻdy cz"owiek,

ogólne przes"anie skierowane do kaŻdego odbiorcy, gdyŻ utwór zawie-
ra cenne wskazówki i porady Życiowe.
6. Uczniowie wskazujÄ…, jakie rady daje nam podmiot liryczny.
54
podmiot liryczny adresat
dobre rady
 Nie pytaj próŻno [& ]
Jaki nam koniec gotujÄ… bogowie
RozmyĘlanie o przysz"oĘci nie ma sensu, jest stratą czasu.
 Lepiej tak przyjÄ…ç wszystko, jak si´ zdarzy .
Trzeba zaakceptowaç swój los, pogodziç si´ z nim, wyroki losu naleÅ»y przyj-
mowaç ze spokojem.
[W tym miejscu naleÅ»a"oby przywo"aç zasady filozofii stoickiej, które ucznio-
wie powinni znaç po omówieniu w klasie drugiej pieĘni Kochanowskiego
Nie porzucaj nadzieje. Warunkiem szcz´Ä˜cia i prawdziwej wolnoĘci jest pa-
nowanie nad sobą oraz znoszenie ze spokojem cierpieł
i niepowodzeł
.]
 [...] tajny wyrok boŻy,
Nie troszcz si´ o to [...]
Ludzki los jest w BoÅ»ych r´kach, wi´c nie moÅ»na traciç czasu na zamartwia-
nie si´ o przysz"oĘç.
 [...] klaruj swe wina
NaleÅ»y korzystaç z Å»ycia i rozwijaç swoje pasje.
 [...] "ap dzieł
kaŻdy [...]
S"ynne carpe diem  naleÅ»y Å»yç z pasjÄ…, nie przegapiç swojej szansy, naleÅ»y
wykorzystywaç kaÅ»dÄ… chwil´, trzeba podejmowaç wyzwania, Å»yç aktywnie.
 [...] nie wierz ni troch´
W z"udnej przysz"oĘci obietnice p"oche .
MyĘlenie, Å»e przysz"oĘç przyniesie nam jakieĘ niezwyk"e dary, moÅ»e okazaç
si´ z"udne. Trzeba wi´c skupiç si´ na tym, co jest tu i teraz, aby nie przega-
piç swoich Å»yciowych szans.
7. Uczniowie kreĘlą portret osoby mówiącej w wierszu i adresata utworu.
Osoba mówiąca Adresat
" Cz"owiek doĘwiadczony (daje dobre " Cz"owiek zagubiony (szuka odpowie-
rady, udziela wskazówek Życiowych). dzi na wiele waŻnych pytał
).
" Stoik (zach´ca do spokojnego znosze- " Osoba o nieukszta"towanej osobowo-
nia przeciwnoĘci losu). Ęci.
" Mi"oĘnik Å»ycia (chce czerpaç z Å»ycia " KtoĘ niepewny swego losu, zatroskany
to, co najlepsze). o swojÄ… przysz"oĘç.
8. ChcÄ…c wzbogaciç opis Ęwiata wartoĘci Horacego, si´gamy do ostatniej stro-
fy PieĘni I 31. Uczniowie wskazują w wierszu te wartoĘci, które podmiot li-
ryczny uznaje za najwaŻniejsze.
 Spraw, niech si´ ciesz´ tym, co mam. Niech zdrowie
Zawsze mi s"uÅ»y, niech myĘl si´ nie "amie.
StaroĘç, gdy przyjdzie, niech b´dzie "agodna
I pe"na pieĘni .
55
" radoĘç z Å»ycia, cieszenie si´ z tego, co daje nam los,
" zdrowie,
" spokój wewn´trzny, równowaga duchowa,
" "agodna staroĘç,
" moÅ»liwoĘç obcowania ze sztukÄ…
filozofia umiarkowania, z"otego Ęrodka
[Warto wspomnieç o podobieÅ‚
stwie Ęwiatopoglądu poetyckiego ukaza-
nym we fraszkach i pieĘniach Jana Kochanowskiego.]
9. Zadanie domowe:
SporzÄ…dÄ™ list´ dzie" (utwory prozatorskie, wiersze, piosenki), których moty-
wem przewodnim jest sentencja carpe diem.
56