plik


ÿþW. Marcinkowski, Co to jest Pikna Madonna? Termin ten najpierw odnosiB si do maBej grupy rzezb, a potem upowszechniB si tak, |e zaczB by stosowany wBa[ciwie do wszystkich przedstawieD Marii z Dziecitkiem powstaBych w okresie ok. 1380-1430, mimo ró|nic materiaBu, wymiarów, lokalizacji w ko[ciele i funkcji. Herbert von Einem:  DzieBo sztuki jest caBo[ci, zBo|on z funkcji, tematu i uformowania tematu  oznacza to, |e wyró|niajc grup dzieB nie mo|na poprzesta tylko na wyró|niku formalnym (w tym przypadku: piknie, które byBo ogólnym celem sztuki ok. 1400). Tak|e temat (Maria z Dziecitkiem, z zaakcentowan  humanizacj i naturaln relacj obojga, bez ceremonialno[ci) nie jest nowy; mo|na natomiast rozumie go symbolicznie. Wyró|nikiem mo|e by funkcja tych dzieB, której znaczenie nie zawsze dostrzegano. Istotny jest charakter przedstawienia dewocyjnego i niezale|no[ tych dzieB od architektury (ale typowy dla rzezby architektonicznej jest materiaB  kamieD - i tylko pierwotne rzezby w nim wykonane mog by okre[lane jako Pikne Madonny, pózniejsze drewniane dzieBa, czsto przeznaczone do ekspozycji w retabulach oBtarzowych, s tylko przykBadami recepcji tej grupy rzezb). Wa|ne jest to, |e  prawdziwe Pikne Madonny nie byBy przeznaczone do ekspozycji na oBtarzach i niepowizane z liturgi, a skomponowane jako dzieBa wielo(/kilku)widokowe. W tych przedstawieniach Maria jest aktywna (w sztuce XIV-wiecznej rola ta przypada raczej Dziecitku, wykonujcemu gesty interpretowane jako  oblubieDcze  akcentowanie zwizku midzy Chrystusem a Mari-Ko[cioBem), prezentuje Syna, istotna jest Jego nago[  obrazuje Wcielenie jako warunek Odkupienia. Silna jest wymowa eucharystyczna. Maria ukazuje si jako ta, która przynosi Zbawienie. Zyskuje jakby funkcj  oBtarza i staje si dla kultu oBtarza w pewnym sensie konkurencyjna, co mogBo w pózniejszym czasie spowodowa wBczanie tych figur do retabulów (np. Mad. ToruDska), aby poprzez zamknicie nie doprowadzi do  przerostu kultu. Wczesne przykBady Piknych Madonn: [podziaB na podtypy oparty gB. na artykule Marcinkowskiego; datowanie zwBaszcza na podstawie: Djiny eského výtvarného umní, T. I, cz. 1, 1984] z Altenmarkt (przed 1393, ok. 1380-85 ?) i Pilzna (ok. 1395)  najstarszy podtyp, w Altenmarkt szczególnie du|e Dziecitko (akcentowanie cielesno[ci (?)), kompozycja oparta na przeciwwadze sylwetki Marii i Dziecitka; podtyp KrumBowski (przed 1400)  wyró|nia si bogactwem ukBadu faBd i ich przestrzenno[ci (?); podtyp Mad. `ternberskiej (ok. 1400) z gestem lkliwego cofnicia Dziecitka; W tych trzech podtypach istotne jest ostensio Christi; inaczej jest w podtypie Madonny WrocBawskiej (ok. 1390-1400) i ToruDskiej (ok. 1400) (kompozycja tej rzezby szczególnie [ci[le wi|e j z typem aternberskim)  tu relacja midzy Matk i Synem jest bardziej intymna, co widza stawia w roli  podgldacza . Z TYeboni (ok. 1400). [J. U.] 1 2 3

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Co to jest dziennik, prawo prasowe
co to jest hiv i aids
co to jest prawo przyciagania
co to jest dioda led
co to jest duchowosc
39 Co to jest i czemu służy misja przedsiębiorstwa Przykłady
Co to jest so uruchamianie pol dos unix
Zioło Ilona Co to jest Cyberprzemoc
Co to jest świadectwo charakterystyki energetycznej
co to jest hydrologia
Co to jest sentymentalizm, scharakteryzuj kochanka senty~07F
Co to jest i jak działa Hasbara

więcej podobnych podstron