Kontrola działalności adm. publ. przez Sądy adm. obejmuje orzekanie w sprawach skarg na różne czynności adm., które są następujące:
1) na decyzie adm. - Decyzjami są akty adm., które rozstrzygają o istocie sprawy w całości lub w części lub w inny sposób kończąc sprawę w danej instancji. Oznacza to, że wszystkie decyzje kończą sprawę w danej instancji ale nie wszystkie rozstrzygają co do istoty sprawy bo są również decyzje o umorzeniu postępowania gdy postępowanie jest bezprzedmiotowe. W przepisach prawa materialnego często występują inne pojęcia, które odpowiadają pojęciu decyzji np. zezwolenie, koncesja, licencja. W przypadkach wątpliwych wypowiada się sąd adm.
2) Kontroli sądowej podlegają również postanowienia wydane w postępowaniu adm. na które przysługuje zażalenie lub kończące post w sprawie, a także rozstrzygające sprawę co do istoty. Zgodnie z k.p.a. użalenia przysłu&uk tylto na postaiyMeiiia wyraźnie wskazane w kodeksie. Część postanowień nie może być odrębnie zaskarżanych, a tylko w odwołaniu od decyzji. Przykładem postanowienia, które kończy postępowanie w sprawie jest postanowienie organu odwoławczego o niedopuszczalności odwołania. Jest to postanowienie ostateczne bowiem nie przysługuje od niego zażalenie. Przykładem postanowienia rozstrzygającego co do istoty sprawy jest postanowienie o zatwierdzeniu ugody adm. lub odmowie jej zatwierdzenia.
3) postanowienia wydane w post, egzekucyjnym i zabezpieczającym na które przysługuje zażalenie. Kontroli podlegają również inne czynności organów adm. dot. uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego w sprawach indywidualnych.
4) akty prawa miejscowego jednostek sam, terytorialnego i adm. rządowej, akty nadzoru nad działalnością JST, nadzór sprawuje SKO i Izby Obrachunkowe.
5) Skargi na bezczynność organu. W przypadkach wydawania decyzji, postanowień i innych czynności.
Administracja zobowiązana jest działać w określonych terminach tzn. w 1 instancji w terminie
l:gQ miesiąca, a w..ipiaw.adi.skQmplikQ\yflii.v«:li w terminie 2 miesięcy, a w.restsuowamu odwoławczym w terminie 1 miesiąca. Jeżeli organ adm. nie zachowuje tych terminów to strony mają prawo wnieść zażalenie na bezczynność adm., a następnie skargę do sądu adm. Szczególną kompetencją Sąd. Adm. jest rozpatrywanie sporów adm. czyli sporów o właściwość między JST a samorządowymi kolegiami odwoławczymi oraz między organami tych jednostek a organami adm. rządowej.
Skarga od orzeczeń organów adm. publ. - Po wykorzystaniu toku instancji przysługuje skarga do WSA, a od tego orzeczenia jeżeli strona lub strony nie są zadowolone i uważają że nie jest to zgodne z prawem i przysługuje skarga kasacyjna do NSA.
Zażalenia przysługują na postanowienia wyraźnie wskazane w kodeksie.
Skargę do WSA składa się w terminie 3Q diii od doręczenia rozstrzygnięcia w sprawie i przy spełnieniu warunku, że wyczerpano środki zaskarżenia przysługujące w postępowaniu adm. tzn. odwołanie lub zażalenie. Ten warunek nie może być spełniony w przypadku gdy na postanowienie nie przysługuje zażalenie np. postanowienie organu odwoławczego o niedopuszczalności odwołania.
Podmioty na prawach stron:
- Prokurator
- Rzecznik Praw Obywatelskich