10336

PRAWO CYWILNE - CZĘŚĆ OGÓLNA (za podr. prof. Radwańskiego)

ROZDZIAŁ I - WPROWADZENIE DO PRAWA CYWILNEGO

§ 1 Prawo cywilne

I. PRAWO PUBLICZNE I PRAWO PRYWATNE

podział - wywodzi się z tradycji kultury zachodnioeuropejskiej - podziałem objęte są wszystkie normy systemu prawnego PRAWO PRYWATNE:

•    jego normy regulują stosunki między autonomicznymi podmiotami, którym przysługują własne sfery interesów (maj./nicmaj.)

-    brak jest władczego podporządkowania jednego podmiotu dmgiemu podmiotowi - państwo nie może jednostronnie kształtować sytuacji prawnej drugiego podmiotu stosunku prawnego

•    relacje między podmiotami kształtują one same - jednak istnieją pewne granice - normy prawa prywatnego je wyznaczają, mając na względzie interes powszechny i interes drugiego podmiotu

-    sytuacje obu podmiotów nie są zawsze równorzędne - normy prawa prywatnego częściej mocno ochraniają stronę „słabszą” (konsumenta) od strony „silniejszej” (np. przedsiębiorcy) - są to przesłanki sprawiedliwości

-    spory między podmiotami rozstrzygane są przez niezależne od stron, ale działające z ich inicjatywy sądy (państwowe lub polubowne)

PRAWO PUBLICZNE:

-    reguluje stosunki prawne, w których państwo (jego organ) jest co najmniej jedną ze stron - organy te mogą kształtować władczo sytuację prawną człowieka

-    ustanawia bezpośredni przy mas realizowany przez organy państwowe w razie nieposłuszeństwa normom tego podsystemu UŻYTECZNOŚĆ WY RÓŻNI EN IA:

-    normy prawa prywatnego mają silne uzasadnienie aksjologiczne w społeczeństwach demokratycznych

-    wg Konstytucji prawo prywatne to podstawowy sposób regulowania stosunków prawnych między osobami

-    obszar stosunków prywatnoprawnych jest jakby ..oddalony" od ingerencji państwa

II. GAŁĘZIE PRAWA, KOMPLEKSOWE REGULACJE, DYSCYPLINY NAUKOWE LUB DYDAKTYCZNE gałęzie prawa - obejmują spójne i uporządkowane wg przyjętych założeń zespoły norm prawnych, regulujących obszerne kategorie stosunków społecznych

stosowanie - normy gałęzi prawa stosuje się bezpośrednio do stosunków społecznych, których dotyczy, a pomocniczo do innych stosunków społecznych

kompleksowe regulacje prawne (np. ustawy) - należy je odróżniać od gałęzi - dotyczą jednego przedmiotu (stosunku społeczno-prawnego), ale systematycznie należą do kilku gałęzi

dyscyplina naukowa - zespół działali poznawczych / wytwór tych działań, w postaci zespołu odp. uzasadnionych twierdzeń -samo wydzielenie się dyscypliny prawnej nie oznacza powstania nowej gałęzi prawa

III.    STATUS PRAWA CYWILNEGO

prawo cy wilne - jest uznaną i skodyfikowaną gałęzią prawa . będącej przedmiotem odrębnej dyscypliny naukowej i dydaktycznej - stanowi trzon prawa prywatnego

CECHY ODRÓŻNIAJĄCE PRAWO CYWILNE OD INNYCH GAŁĘZI PRAWA:

metoda regulacji - polega na uznaniu autonomicznej pozycji względem siebie podmiotów stosunku prawnego - jedna strona nie może władczo kształtować sytuacji drugiej strony - i to jest cecha wyróżniająca prawo cywilne

faktyczne relacje podmiotów - mimo. że dwa podmioty są nierównor/.ędne wobec siebie, nie wyklucza to zakwalifikowania ich stosunku prawnego jako cywilnoprawnego - umowa jest zawierana przez podmioty prawa cywilnego

odpowiedzialność odszkodowawcza - jest typowym sposobem ochrony interesów stron w maj. stos. cywilnoprawnych - spełnia

funkcję kompensacyjną (w odróżnieniu od sankcji prawa karnego)

akt normatywny - Kodeks cywilny ma charakter ściśle jednorodny, cywilnoprawny

spory - spory wynikające ze stos. cyw.pr. rozstrzygane są według KPC, nawet w tedy, gdy jednym z podmiotów jest organ publ. majątkow y przedmiot regulacji - stanowił cechę wyróżniającą wg marksizmu, nie jest ten pogląd do przyjęcia w III RP

IV.    ZAKRES PRAWA CYWILNEGO

istota - normy prywatnoprawne nie muszą wszystkie dotyczyć prawa cywilnego - obok niego wykształciły się inne gałęzie prawa, których podstaw ą jest ich pry watnopraw ność

PRAWO PRACY:

Kodeks Pracy z 1974 - ustawa kompleksowa, głównym przedmiotem regulacji jest indywidualny stosunek pracy - instytucja wywodząca się z Kodeksu Zobowiązali z 1933 r.

stosunek pracy - jego treść wyznaczają normy innych aktów prawnych np. układów zbiorowych pracy i innych porozumieli zbiorowych - normy prawa cywilnego stosuje się tu suhsydiarnie

status prawa pracy - spory w doktrynie, czy jest to gałąź czy nic - przyjmuje się koncepcję szczególnej gałęzi prawa prywatnego - obejmującej piy w.pr. normy regulujące stosunek pracy - nic jest on więc objęty zakresem prawa cywilnego