roz1b

22 Część Pierwsza - Wprowadzenie do prawa cywilnego

Stosunki cywilnoprawne mogą mieć charakter abstrakcyjny (potencjalny) lub konkretny. Z tym pierwszym mamy do czynienia, jeżeli przepisy prawa określają sytuację prawną podmiotów prawa na wypadek zajścia określonych zdarzeń - przykładowo, art. 919 KC stanowi, że kto przez ogłoszenie publiczne przyrzekł nagrodę za wykonanie określonej czynności, obowiązany jest przyrzeczenia dotrzymać.

Jeżeli w danym stanie faktycznym zaistnieją okoliczności określone w przepisie wyznaczającym abstrakcyjny stosunek prawny, mamy do czynienia ze stosunkiem konkretnym. Zatem, jeżeli wykładowca przyrzeka nagrodę w postaci tabliczki czekolady dla studentów, którzy dostaną ocenę bardzo dobrą z egzaminu z prawa cywilnego, powstaje konkretny stosunek prawny pomiędzy nim, a studentem, który zdał egzamin na piątkę¹.

Stosunki cywilnoprawne mogą być stosunkami prostymi lub złożonymi. Do pierwszej kategorii zaliczamy stosunki, w których występuje tylko jedno prawo lub obowiązek. Przykładem jest tu umowa darowizny, w której zobowiązaniu darczyńcy do świadczenia odpowiada uprawnienie obdarowanego do żądania wydania ^:t^:przedmiotu. Do drugiej kategorii zaliczymy takie stosunki, w których strony mają więcej niż jedno uprawnienie lub obowiązek. Tak będzie np. przy umowie sprzedaż": w której po stronie sprzedawcy powstaje obowiązek wydania rzeczy i przeniesień: i jej własności oraz uprawnienie do żądania ceny, zaś po stronie kupującego - obowiązek zapłaty ceny i odbioru rzeczy².

W każdym stosunku prawnym możemy wyodrębnić jego elementy, czyli. bv posłużyć się definicją A. Kleina, „części składowe, bez których nie może istnieć sam stosunek prawny, czy inaczej określając, części, które zawsze czy zwykle można w stosunku prawnym odróżnić”³. Są nimi:

1. Podmioty stosunku cywilnoprawnego.

2. Przedmiot stosunku cywilnoprawnego.

3. Treść stosunku cywilnoprawnego.

Mówiąc o podmiotach prawa cywilnego myślimy o uczestnikach obrotu praw -nego, którzy z mocy ustawy mogą mieć prawa i obowiązku z zakresu prawa cywilnego.

Naszemu systemowi prawnemu są znane trzy kategorie takich podmiot :w: osoby fizyczne, osoby prawne i tzw. „ułomne” lub „niepełne” osoby prawne. Osodra fizyczna to po prostu człowiek, osobami prawnymi są jednostki organizaw ma. uznane przez ustawodawcę za samodzielnych uczestników obrotu i wyposażam w cechę normatywną nazywaną osobowością prawną (np. spółka akcyjna, praoł-

„.„„HI,

S. Grzybowski, Prawo cywilne - zarys części ogólnej, Warszawa 1974, s. 77 - 78. Szerzą' A. Klein Elementy zobowiązaniowego stosunku prawnego, Wrocław 2005, s. 23 i nast.

Ibidem, s. 78.

A. Klein, Elementy..., s. 30.