roz7b

5 2 Część Pierwsza - Wprowadzenie do prawa cywilnego

wobec „A” będzie jednak skuteczne. Jednocześnie będzie stanowić niewykonanie zobowiązania. „B” będzie mógł domagać się od „A”, wynagrodzenia szkody, jaką poniósł z tego tytułu. Podobnie niezbywalność, a także niemożność zrzeczenia się prawa nie ogranicza możliwości uprawnionego do zobowiązania się, że nie będzie wykonywał przysługujących mu uprawnień.

Należy też zauważyć, że zbywalność niektórych roszczeń zależy od spełnienia określonych przesłanek. Tak będzie z roszczeniem o odszkodowanie i zadośćuczynienie za szkodą na osobie, zwrot kosztów leczenia i rentę wyrównawczą. Są one zbywalne tylko wtedy, gdy są wymagalne i zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem (art. 449 KC).

Prawa dziedziczne i niedziedziczne. Prawami dziedzicznymi są takie, które mogą przechodzić na inne osoby po śmierci uprawnionego na mocy testamentu lub przepisu ustawy. Niedziedzicznymi są prawa, które nie mogą w ten sposób przejść na inne osoby. Prawa majątkowe w przeważającej mierze są prawami dziedzicznymi. Niedziedziczność jest w^r naszym systemie prawnym wyjątkiem. Wśród praw niedziedzicznych należy wyodrębnić takie, które nie mogą w ogóle przejść na inne osoby (dobra osobiste, służebność osobista), takie, które wprawdzie nie wchodzą w skład spadku, ale z mocy ustawy mogą być wykonywane przez inne osoby po śmierci ich dysponenta (np. autorskie prawa osobiste z art. 78 ust. 2 i 3 PrAutU¹, roszczenia związane z rozpowszechnianiem wizerunku i publikacją korespondencji z art. 83 PrAutU), oraz takie, których dziedziczność zależy od spełnienia określonych przesłanek (przykładowo, roszczenie o zadośćuczynienie za szkodę na osobie przechodzi na spadkobierców tylko, gdy zostało uznane na piśmie albo jeśli powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego - art. 444 § 3 KC).

Prawa majątkowe i niemajątkowe. Kryterium podziału jest tu charakter chronionych interesów. Prawa majątkowe chronią interesy o charakterze ekonomicznym. Do praw majątkowych zaliczymy m. in. wierzytelności pieniężne, prawo własności, autorskie prawa majątkowe czy prawa z patentu. Prawami niemajątkowymi są m.in. prawa osobiste (dobra osobiste, autorskie prawa osobiste, prawa osobiste twórców projektów wynalazczych), niektóre prawa wynikające ze stosunków rodzinnych (np. stosunki między rodzicami a dziećmi lub powinowatymi i prawa stanu.

Prawa samoistne i niesamoistne (akcesoryjne). Prawa akcesoryjne służą zabezpieczeniu innego prawa (samoistnego). Treść prawa niesamoistnego jest związana z treścią prawa samoistnego. Nadto prawa akcesoryjne mogą powstać nie wcześniej, niż związane z nim prawo główne, zaś wygaśnięcie prawa samoistnego powoduje także wygaśnięcie prawa akcesoryjnego. Przykładem prawa niesamoistnego są zastaw i poręczenie.

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych, t.j. DzU z 2006, Nr 90 poz. 631 z późn. zm.