13681

socjologii zawodu pracownika książki i dokumentalisty oraz przy badaniu grup ludzi, wśród których się książkę i informację rozpowszechnia oraz którzy z nich korzystają.

Dzielimy na:

-sposoby gromadzenia źródeł -sposoby ich opracowywania.

Najważniejszymi sposobami gromadzenia źródeł socjologicznych są tzw. Badania terenowe oraz badania ankietowe.

Badania terenowe przeprowadza zazwyczaj dokumentalista czy bibliotekarz, a czasem księgarz na terenie swojego warsztatu pracy Badacz rejestruje zapytania informacyjne, wypożyczenia, zakupy książek, a równocześnie prowadzi rozmowy z czytelnikami czy klientami księgarni, poznając cechy środowiska, ich cechy indywidualne (wiek, życiorys, wykształcenie), potrzeby informacyjne, motywy, które skłaniają ich do wypożyczenia książki, stopień zaspokojenia ich potrzeb informacyjnych oraz wrażenia wyniesione z lektury.

Badania ankietowe, prowadzone przez ośrodki informacji, wydawnictwa , instytuty badali nad czytelnictwem, polegają na rozprowadzeniu wśród pewnej grupy ludzi należących do określonego środowiska lub tez osób wybranych przypadkowo kwestionariuszy wywiadu

Opracowanie uzyskanych danych zależy od ich jakości. Źródła mogą nadawać się do opracow^rania ilościowego, jakościowego lub mieszane. Opracowanie ilościowe możliwe jest wtedy, gdy zebrane dane mają charakter jednorodny. Faktami nadającymi się do analizy ilościowej są: wiek, zawód, stanowisko, stopień wykształcenia, pytania: nazwisko ulubionego autora).

Gdy źródła przedstawiają nam indywidualne biografie osób badanych lub poglądy respondenta, wiedy badacz ma przed sobą dwie drogi. Albo dokonuje tzw. Kategoryzacji treści uzyskanych materiałów, albo rezygnuje z ujęcia ilościowego i stosuje metodę jakościową. Może ona polegać na zwykłym opisywaniu uzyskanych ze źródeł informacji, przedstawieniu przyczyn, dla których badani zajmują określone postawy opierając się na ich wypowiedziach, albo zastosować uogólnienie Elementami są: cechy wspólne pewnych grap osób badanych.

Metoda statystyczna- występuje w bibliologii i informacji naukowej głównie jako metoda opracowywania źródeł socjologicznych. Można ją zastosować wszędzie tam, gdzie bada się zbiór przedmiotów posiadających jakąś cechę wspólną, w którym wyodrębnić można drobniejsze zbiory przedmiotów, połączonych innymi wspólnymi cechami.

Zbiorowością statystyczną jest np zbiór książek połączone ze sobą wspólną cechą: rok, miejsce wydania, temat, poziom. Czytelnicy i użytkownicy tworzą zbiorowość statystyczną, gdyż tworzą zbiory osób połączonych tym, że czytają i że korzystają z usług informacyjnych, zaś w obrębie tych zbiorów można wyróżnić podzbiory: zainteresowania czytelnicze, zawód, wykształcenie.

Metoda statystyczna polega na:

-ustaleniu występujących w zbiorowości statystycznej grap połączonych wspólnymi cechami; -ustaleniu częstości wspólwystępowania dwóch różnych cech w tym samym przedmiocie, przez zestawienie ze sobą grap wyodrębnionych tra podstawie tych cech, co pozwala wyciągnąć wnioski o przyczynach występowania każdej z tych cech;

W nauce o książce stosuje się statystykę do ustalenia wielkości produkcji wydawniczej, przy czym ogólną liczbę wydań, a także egzemplarzy dzieli się na grapy wg różnych kategorii, przez co uzyskuje obraz kultury narodowej.

Podstawowe zabiegi badawcze:

-zestawienie tablic statystycznych, gdzie w rzędach poziomych umieszcza się liczby identycznych odpowiedzi na poszczególne pytania ankiety, w szeregach pionowych-kategorie, na które podzielona została badana zbiorowość;

-obliczanie liczb względnych oznaczających częstość występowania cech badanej zbiorowości, np procentu wykorzystywania zbiorów' bibliotecznych,