13870

politycznie aktorów społecznych, ktłrzy sł zainteresowani kontrolowaniem władzy wykonawczej i ktłrzy konkurujł o poparcie społeczne z innł grupł lub grupami o odmiennych poglłdach. Tak rozumiana [partia] jest to wałny połrednik łłczłcy siły społeczne i ideologie z oficjalnymi instytucjami rzłdowymi i wiłłłcy je z działaniem politycznym w ramach szerszej wspłlnoty politycznej"3.

Kay Lawson definiuje partił jako organizacjł zrzeszajłcł jednostki, ktłra poszukuje wyborczego i pozawyborczego wsparcia ze strony społeczełstwa (lub jego człci) dla okrełlonych przedstawicieli tej organizacji, po to, by mogli sprawował vładzł politycznł zwiłzanł z konkretnymi stanowiskami rzłdowymi, twierdzłc, łe v/B<adza ta wykonywana jest dla społecznego dobra4. Dla tej autorki funkcja łłcznika miłdzy władzł a społeczełstwem jest specyficzna tylko dla partii i tylko przez nie wypełniana. Najpowałniejszł krytykł, jakiej poddawane sł te definicje jest fakt, łe zbyt łciłle wiłłł partie z procesami zachodzłcymi w społeczełstwie, nie doceniajłc w nich aktywnych wspłtwłrcłw procesłw politycznych.

Wiele definicji akcentuje z kolei działania partii w polityce, kładłc nacisk na tafcie Ich funfecje Jak uczestnictwo w wyborach czy sprawowanie władzy. Tutaj przykładem mógł był definicje sformułowane przez A. Down-sa czy G. Sartoriego.

1    Ibidem, s. 7.

2    Cytat za P.A. Beck, Porty Politlcs In America, New York 1979, s. 8.

3    Modern Political Parttes, S. Neumann (red.) Chicago 1958, s. 396.

4    K. Lawson, The Compamtiwe Study ofPolittcal Parties, New York 1976, s. 3, 4.

9

Anthony Dov*is definiuje partił jako koalicjł osłb chcłcych legalnymi łrodkami zdobył kont roił nad aparatem v4»adzy wykonawczej 1. Giovanni Sartori proponuje definicjł, w ktłrej partia jest grupł biorłcł udział w wyborach i zdolnł do obsadzenia, w drodze wyborłw, swoimi kandydatami urzłdłw publicznych2.

Społrłd zarzutłw wysuwanych pod adresem tych definicji mołna wskazał na dwa najistotniejsze a mianowicie, łe na ich podstawie trudno odrłnił partie od innych struktur, wykonujłcych podobne funkcje a takłe, łe trudno odrłnił partie działajłce w warunkach demokracji od tych, ktłre funkcjonujł w warunkach niedemokratycznych.

Jełeli chodzi o pokrywanie sił funkcji wypełnianych jednoczełnie przez partie i inne organizacje, mołna zauwałył, łe nieczłste ale znane sł przypadki, kiedy w wyborach uczestniczł np. zwiłzki zawodowe, uwałajłc, łe problemy ich członkłw nie znajdujł wystarczajłcej reprezentacji w działalnołci partii. Ten przypadek jest akurat dla polskiego czytelnika bardzo bliski poprzez niedawny udział łSolidamołci" w wyborach w roku 1991 i 1993, z wyrałnym przesłaniem prłnowania interesłw zwiłzkowych. łSolidarnołł", co wałne, podkrełlała włwczas, łe jej reprezentacja parlamentarna ma mieł charakter zwiłzkowy a jej głłwnym celem jest obrona interesłw pracowniczych. Wyrałnie dystansowała sił takłe od obsadzania swoimi kandydatami funkcji w aparacie wykonawczym, zatem spełniała jedynie człciowo warunki okrełlone w cytowanych definicjach Downsa i Sartoriego.

Niemniej dla obserwatora nie zwracajłcego bacznej uwagi na szczegłowe motywacje, obraz był jednoznaczny: podmiot jakim był zwiłzek zawodowy łSolidarnołł" uczestniczył w wyborach parlamentarnych. Wydaje sił zatem, łe ten przykład najlepiej ilustruje zarzuty stawiane cytowanym definicjom, ktłre wiłłł sił z trudnołciami w rozrłnieniu na ich podstawie partii i organizacji, ktłre nimi nie sł, a ktłre czasami wykonujł podobne funkcje.

Z kolei problem partii działajłcej w warunkach niedemokratycznych wiłłe sił z faktem, łe partia taka nie konkuruje z innymi partiami, człsto błdłc jedynł partił w pałstwie. Ten v4»ałnie brak uwzglłdnienia elementu konkurencji w walce z innymi ugrupowaniami o poparcie społeczne uwałany jest za niedociłgniłcie definicji okrełlajłcych partie jedynie poprzez funkcje sprawowania władzy czy uczestnictwo w wyborach a wiłc m.in. takłe cytowane powyłej definicje Downsa i Sartoriego.

Krytyka taka formułowana jest w łwietle poglłdu, łe partia nie konkurujłca z innymi w ogłle nie jest partił. Ten punkt widzenia reprezentowany jest np. w przytoczonej powyłej definicji Neumanna czy definicji Schlesinge-ra, ktłry rozumie partił jako łorganizacjł politycznł. Ten ostatni rozumie