13927

1915

Wiosną Niemcy i Austriacy rozpoczęli ofensywę przeciw Rosji na całej linii frontu. Bitwa pod Gorlicami 2 maja, przegrana przez Rosję a następnie Niemcy 21 czerwca odzyskali Lwów, potem zajęli Warszawę 5 sierpnia. Wojska rosyjskie były odrzucane daleko na wschód przez oddziały niem-austriackie. W Królestwie działał Komitet Obywatelski dowodzony przez księcia Lubomirskiego. Polacy nie czekając na decyzje władz niemieckich czy austriackich przejmowali samorzutnie administrację itd po wyparciu z tych terenów Rosjan. Komitet w Warszawie uchwalił przywrócenie jej miana stolicy. Jedna trzecia terenów Królestwa przypadła Austrii, obok niemieckiego istniał język polski. Pozostałe ziemie należały do Niemiec i wprowadzono język niemiecki, otwarto Uniwersytet w Warszawie i wykładano po polsku.

Istniały stronnictwa „aktywistów” oraz „pasywistów”. Pasywiści czekali na rozwój wypadków. Natomiast „aktywiści” dzielili się na zwolenników Niemiec, A-Wlub polski samodzielny czyn zbrojny. Q ostatni 18 grudnia utworzyli Centralny Komitet Narodowy, któremu przewodził Piłsudski. Rozbudowywał tajną Polską Org. Wojskową, której hasłem było: zdobycie niepodległej Polski drogą walki zbrojnej.

19161 połowa roku nie zmieniła nic w sytuacji zaboru pruskiego ani austriackiego. Część polityków niemieckich i austriackich opowiadała się za pozostawieniem dotychczasowego statusu. Inni postulowali utworzenie Mitteleuropy co by zapewniało Niemcom dominację. Ze strony polskiej partnerem Niemiec chcieli być m.in. Piłsudski i jego zwolennicy. Piłsudski manifestacyjnie złożył dymisję co miało skłonić rządy niem-austriackie do odtworzenia polskiej państwowości - bez skutku. 3 maja odbyły się manifestacje Polaków w miastach i parafiach wiejskich, rozrobiło wrażenie na Niemcach, którzy nie chcieli dopuścić do wybuchu powstania.

5 listopada gubernatorzy niemiecki i austriacki wydali podpisany przez obu cesarzy akt, w którym mowa była o samodzielnym Królestwie Polskim. „Aktywiści” przyjęli ten akt z zadowoleniem. Akt 5 listopada był pierwszym dokumentem podważającym porządek po wiedeński.

1917-1918

W 1917 sprawa polska kroczyła już na arenę międzynarodową. 22 stycznia prezydent USA Wilson mówił o „zjednoczonej, niepodległej i samodzielnej Polsce” jako jednym z celów wojny. Memoriał na temat przyszłej Polski dla Wilsona przygotował Paderewski, Polacy deklarację Wilsona przyjęli entuzjastycznie.

27 marca zaś po rewolucji w Rosji wydano dokument uznający prawo Polaków do tworzenia własnego państwa a 30 marca Rząd Tymczasowy przyznał Polakom prawo do stanowienia o swoim losie.

15 stycznia rozpoczęła prace Tymczasowa Rada Stanu, która przygotowywała kadry urzędnicze i prawo dla nowego państwa. Do powstałych Polskich Sił Zbrojnych wcielono Legiony. Zażądano 3 lipca przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu, jednak Piłsudski i większość legionistów odmówiła jej złożenia. W nocy z 21 na 22 lipca Piłsudski oskarżony o bunt został aresztowany i osadzony w twierdzy w Magdeburgu.

12 listopada 1917 dowódcy Niemiec i Austrii powołali Radę Regencyjną , która sprawowała zbiorowo władze i była źródłem prawa w składzie Lubomirski, Kakowski, Ostrowski. Powołano Radę Ministrów, Departament Spraw Politycznych, repolonizacja sądownictwa i administracji stała się faktem.