14679

10. Wody podziemne i wody gruntowe, właściwości, jakość, zasoby i ujęcia oraz ochrona.

Wody podziemne - wody, zalegające pod powierzchnią Ziemi na różnych głębokościach, powstałe na skutek różnych procesów geologicznych. Ich łączna objętość wynosi ok. 60 000 tys. km⁵, co stanowi ok. 4.12%o ogólnej objętości zasobów hydrosfer/ Ziemi. Strefa nasycenia wodami podziemnymi nosi nazwę stref/ saturacji, i położona jest poniżej strefy nasycenia powietrzem glebowym i innymi gazami czyli strefy aeracii. W strefie aeracji mogą występować wody. ale tylko jako wody zawieszone albo związane (woda higroskopiina. woda

błon ko wata, woda_kapilarna). Miejsce wypływu wód podziemnych na

powierzchnię w zależności od obfitości i sposobu wypływu to źródło, młaka, wykap lub wysięk.

RODZAJE:

wody Mankauatg Iwady adhezyjne) - wada otaczająca błonk^ ziarna mineralhe, powierzchnia których jest wysyca na wod^ higroskopijn^. Z ziarnem mineralnym wi ążą je siły elektryczne przyciągające drobiny wody. Grubość błonki nie przekracza 0.5 pim. Nie podlega sile ciężkości. wody hltfroskopjjrie - związane siłami molekularnymi z ziarnami mineralnymi skał. Powstają na drodze adsorbgi przez ziarna drabin pary wodnej z powietrza. W. h. nie przenoszą ciśnienia hydraataryczngąg-

wody kapilarne - wystgpuj^ w strefie aeracji w pora di i szczelinach o wymiarach kapilarnych. Poruszają sig pod wpływem sił spójności i przylegania tworząc na granicy strefy saturacji i strefy aeracji strefy wzniosu kapilarnego. Wody kapilarne podlegają sile cigżkości, przekazują ciśnienie. wody wolne - tworzące w strefie aeracji lokalne zbiorowisko nad stropem soczewki utworów nieprzepuszczalnych, którego zasoby zmieniają sfy pod wpływem opadów i parowania.

- Woda gruntowa:    wody podziemne, zalegające na większych

głębokościach niż wody zaskórne. Nie podlegają bezpośrednim wpływom czynników atmosferycznych, są przefiltrowane i z tego względu nadają się do użytkowania dla celów spożywczych. Wody te nie podlegają zmianom temperatury w ciągu doby. cechuje je równowaga termiczna. Temperatura ich zmienia się w zależności od pór roku. Występują poniżej wyraźnej i trwale utrzymującej się strefy napowietrzenia. Wody te są wykorzystywane w studniach. Występuje w podziemnych nieckach i łożyskach wypełnionych gruntami bardziej przepuszczalnymi    (piaski. żwiry).    które zalegają nad    utworami

nieprzepuszczalnymi (skały, iły gliny).

Wody gruntowe są zasilane przesiąkającą wodą deszczową, infiltracją wód z otwartych zbiorników (rzeki, jeziora) oraz kondensacją pary wodnej w porach gruntu.

Zalegają nieco głębiej niż wody zaskórne. Są to pokłady z których najczęściej czerpiemy wodę pitną. Zwierciadło nie jest stałe, zależy również od wielkości opadów, roztopów. Ważną cechą jest ich stała temperatura. Jako że zostały one przefiltrowane przez wiele warstw gruntów przepuszczalnych, można uznać je za czyste i nadające się do spożycia. Wody gruntowe ulegają ruchowi poziomemu. Zwierciadło jest zazwyczaj nachylone, zgodnie z nachyleniem leżącej niżej warstwy nieprzepuszczalnej. Prędkość przepływu zależy od ułożenia warstw gruntu oraz ich porowatości.

Jakość wód gruntowych

Krążenie wody w przyrodzie oraz fakt. iż jest ona bardzo dobrym rozpuszczalnikiem powoduje, że woda w przyrodzie nie występuje jako czysty chemicznie związek tlenu i wodoru. Jest ona zawsze bardzo rozcieoczonym