15896

Przemiana eutektoidalna

Zachodzi w temp. 727°C, jest przemianą, w której biorą udział trzy fazy. Podczas chłodzenia faza stała przemienia się w dwie inne fazy stałe jednocześnie, y -* a + 0

Linia Likwidus układu żelazo węgiel przebiega między punktami ABCD.

Linię Solidus wyznaczają punkty AHJECF dla układu żelazo węgiel i AHJE'C'F' dla układu żelazo grafit. Oznacza to że wzdłuz linii AB wydzielają się z cieczy kryształki ferrytu, wzdłuż linii BC kryształki austenitu, natomiast wzdłuż linii CD cementyt zwany pierwotnym.

Linia ES określa zmienną rozpuszczalność węgla w austenicie pozostającym w równowadze z cementytem i oznacza się to symbolem Acm. Ponieważ przy chłodzeniu rozpuszczalność węgla maleje od 2,11% w temperaturze 1148°Cdo 0,77%C w 727°C, nadmiar węgla wydziela się w postaci cementytu zwanego wtórnym.

Podobnie linia PQ określa zmienną rozpuszczalność węgla w ferrycie. W temperaturze 727°C rozpuszcza się o,0218% C, podczas gdy w temperaturze pokojowej 0,008% C. Stad przy chłodzeniu nadmiar węgla wydziela się w postaci cementytu zwanego trzeciorzędowym

5. Wpływ węgla na własności mechaniczne stali.

Węgiel- powoduje wzrost własności wytrzymałościowe stali, a spadek własności plastycznych.

Obniża temperaturę topnienia. Podwyższa wytrzymałość doraźną i granicę plastyczności, obniża wydłużenie i przewężenie podczas rozciągania. Umożliwia hartowanie stali, zmniejsza przewodność cieplną i gęstość, pogarsza spawalność stali, powodując pęknięcia hartownicze.

6.    Podział stali: stal konstrukcyjna i stal narzędziowa.

Stal narzędziowa - stal do produkcji narzędzi, elementów przyrządów pomiarowych oraz odpowiedzialnych uchwytów. Stale narzędziowe charakteryzują się wysoką twardością, odpornością na ścieranie, niewielką odkształcalnością i niewrażliwością na przegrzanie. Cechy te osiąga się przez wysoką zawartość węgla i odpowiednią obróbkę cieplną oraz użycie odpowiednich dodatków stopowych połączonych z odpowiednią obróbką cieplną.

7.    Wymienić przynajmniej 3 typy węglików w stali.

Można rozróżnić trzy typy węglików:

a)    Węgliki złożone o strukturze cementytu, np. (Fe, Mn)3C, w których pojedyncze atomy żelaza są zastąpione atomami pierwiastka stopowego.

b)    Węgliki specjalne o własnej strukturze np. Cr7C3, które mogą rozpuszczać również żelazo, np.

(Cr, Fe)7C3.

c)    Węgliki podwójne, np. Fe3W3C.

Działanie pierwiastków stopowych w stalach zależy bardzo od tego czy tworzą one węgliki, czy też roztwory jak: krzem, nikiel, kobalt, miedź, aluminium, warunkowo mangan. W stalach o znacznej zawartości węgla roztwory są uboższe w składniki stopowe, gdyż powstaje więcej węglików. W stalach o małej zawartości węgla przeciwnie - roztwory są bogatsze w składniki stopowe, ponieważ powstaje mniej węglików.

8.    Żeliwo - z czego składa się osnowa i co wydziela (grafit).

Żeliwo - stop odlewniczy żelaza z węglem, krzemem, manganem, fosforem, siarką i innymi składnikami zawierającymi od 2% do 4% węgla w postaci cementytu lub grafitu.

Rodzaje:

•    szare - węgiel występuje jako grafit

•    białe - węgiel związany jest w cementycie

•    połowiczne - występuje cementyt i grafit

9.    Techniczne zastosowanie żeliwa.

Materiałami w pojęciu technicznym nazywane są ciała stałe o własnościach umożliwiających ich stosowanie przez człowieka do wytwarzania produktów.

Żeliwo zawierające 2 - 3 % węgla otrzymuje się przez przetopienie surówki z dodatkiem złomu żeliwnego stalowego w piecach zwanych żeliwiakami. Żeliwo ma dobre właściwości odlewnicze i jest używane do odlewania wielu części maszyn.

Węgiel zawarty w żeliwie może występować w postaci grafitu lub cementytu. Zawartość krzemu i powolne stygnięcie odlewu sprzyjają wydzielaniu się węgla w postaci grafitu, a zawartość manganu i szybkie stygnięcie wpływa na wydzielanie się węgla w postaci cementytu. Żeliwo, w którym węgiel wydzielił się w postaci grafitu, nazywa się żeliwem szarym, a żeliwo, w którym węgiel wydzielił się w postaci cementytu, nosi nazwę żeliwa białego.

Żeliwo jest jednym z podstawowych materiałów konstrukcyjnych stosowanych często w budowie maszyn. Żeliwa wysokiej jakości odznaczają się dużą wytrzymałością, odpornością na ścieranie, dobrą obrabialnością i zdolnością do tłumienia drgań. Oprócz żeliwa szarego i białego rozróżnia się jeszcze żeliwo modyfikowane, sferoidalne, ciągliwe i stopowe.

Żeliwo szare oznacza się symbolem Zl w połączeniu z trzycyfrowym znakiem, określającym