16090

"Przeważna legacyja jaśnie oświeconego Krzysztofa Zbaraskiego, Koniuszego koronnego krzemienieckiego, soleckiego, wiślickiego, rubieszowskiego etc. etc. starosty od najjaśniejszego Zygmunta III króla polskiego i szwedzkiego do najpotężniejszego sołtana cesarza tureckiego Mustafy w roku 1621 na pięć rozdzielona punktów z dodatkiem krótko przez ucieszne dygressyje stanu pod ten czas rządów, ceremonij i zwyczajów pogańskich przez Samuela z Skrzypnej Twardowskiego."¹ Jest to tytuł pierwszego z trzech wielkich poematów "Marona polskiego". Feudalizm stanowi zarówno społeczną, jak i gospodarczą podstawę kultury i sztuki Baroku². Podobnie jak w epoce odrodzenia tak samo w epoce Baroku możemy dostrzec silne związki kulturalne z Włochami. Dopiero od połowy XVII wieku w Rzeczpospolitej zaczęły wzrastać wpływy kultury francuskiej. W' polskim Baroku dostrzegalne są również wpływy niemieckie, tatarskie, tureckie, a nawet perskie. Co dostrzec możemy w wystroju wnętrz, strojach, zdobnictwie artystycznym³. Jak juz wspomniałam jest to epoka złożona w związku z tym możemy wyróżnić poszczególne fazy, mianowicie wczesny barok (1580-1620), dojrzały barok (ok. 1620-1680) oraz późny barok-początki oświecenia (ok. 1680-1764).

Przenikanie kultury z innych państw było skutkiem migracji w różnych celach polskich twórców za granice. Wczesny barok charakteryzowała religijność, miscytyzm i egzystencjalny niepokój charakterystyczny dla literatury Średniowiecza. W tym okresie rozwijały się różnorodne nurty. Starający się oddać piękno życia, szczególną wagę przywiozujący do wyszlifowanej formy konceptyzm, którego przedstawicielem był Andrzej Morsztyn, uchodzący za najwybitniejszego przedstawiciela polskiej poezji barokowej. Morsztyn w swych utworach ( np.w Kanikua albo Psia gwiazda) poruszał tematykę spraw dworskich i miłości. W jego twórczości nie znajdziemy tak charakterystycznego dla tej epoki rozdarcia wewnętrznego, konfliktów moralnych, czy religijnych. Do innych wybitnych twórców tego okresu należeli Daniel Naborowski, autor licznych dzieł pisanych po polsku i łacinie (m.in. Marność)

Równie wybitnym przedstawicielem tej epoki, ale prezentującym odmmiene wartości i nurty należy niewątpliwie Wacław Potocki będący reprezentantem twórczości średnioszlacheckiej. W jego utworach zaznacza się silny wpływ charakterystycznego dla polskiego Baroku sarmatyzmu z elementami nurtu realistycznego. Rozterki duchowe, wszelkiego rodzaju kłopoty życia codziennego przejawiały się w jego twórczości np. w

2

1

   J. Starnawski. Barok w literaiume, Kraków 1973, s. 26.

2

   T.Klaniczay.op.cit.s.292

3

   J.A.Gierowski, op.cit. s.282