51280

OŚWIECENIE

TŁO EPOKI

-    epoka, która w przeważający sposób ukształtowała nasze dzisiejsze polityczne myślenie

•    początek myśli liberalnej, początki myśli konserwatywnej

-    epoka rozpoczęła się w Anglii - John Locke, ale większość to przedstawiciele myśli kontynentalnej

-    zafascynowania Anglią jako ojczyzną wzorcowego modelu politycznego Charakterystyczne cechy myśli Oświecenia:

1.    uniwersalizm - natura ludzka jest wszędzie taka sama - zasady moralne, które z natury ludzkiej wyprowadzamy, są

wszędzie podobne

-    niezależnie od czasu, miejsca, ustroju polityczne, wyjątki - Monteskiusz

-    interesy, ambicje i horyzonty myślowe przede wszystkim mieszczaństwa

2.    racjonalizm - odrzucenie wiary w Boga jako istotnego elementu myśli politycznej

-    epoka deizmu bądź w skrajnej postaci ateizmu, wyjątki - John Locke,

-    nie brano pod uwagę kwestii zbawienia - ważne jest stworzenie szczęśliwego życia na ziemi

•    racjonalizm XVIII w. łączył się z materializmem, empiryzmem i sensualizmem

-    dobre jest to i tylko to, co jest użyteczne, że prawdziwa cnota powinna przynosić pożytek społeczny

3.    masowość życia intelektualnego - założenia filozoficzne były dotychczas własnością elit intelektualnych

-    dotąd książki były publikowane w niewielkim nakładzie - teraz odbiorcą stały się coraz szersze warstwy społeczne

-    rozwinęła się działalność publicystyczna - rozwinęła się gazeta i nawyk codziennego czytania, sieć bibliotek

-    salony polityczne, kawiarnia polityczna, kluby polityczne, teatr polityczny, towarzystwa naukowe

•    filozofia polityczna przestała być więc domeną elit intelektualnych, obniżenie poziomu dyskursku

•    wiele nowych form polemiki ideowej, nowe programy nauczania szkolnego, zmieniała się mentalność ludzi

-    należy przy tym odróżnić

-    filozofię polityczną

-    ideologię Oświecenia

4.    głęboka wiara w rozum ludzki • nie do pogodzenia z prawdami wiary chrześcijańskiej

•    wiara w postęp

-    potępienie wszystkiego, co stare, związane z religią - kpiny z duchowieństwa

-    przekonanie, ze wychowanie obywatelskie jest drogą prowadzącą do prawdy, że narodowa edukacja gwarantuje

pomyślność jednostce

5.    odrzucenie społeczeństwa stanowego i systemu przywilejów stanowych

6.    w wielu państwach aby uzasadnić swą władzę monarchowie sięgali do myśli Oświecenia • oświecony absolutyzm

-    z drugiej strony Oświecenie doprowadziło do dwóch wielkich rewolucji: rewolucji amerykańskiej i francuskiej

-    pisarze tej doby zgadzali się w zasadzie tylko do dwóch kwestii

-    tradycyjne więzy poddaństwa chłopskiego hamują ogólny rozwój nie tylko rolnictwa, ale i całej gospodarki

-    nie do utrzymania jest absolutyzm monarchy

-    większość pisarzy oświecenia gotowa była zaaprobować monarchie które realizowaliby zupełnie inne cele