19000

ZASADA KOLEGIALNOŚCI 1 JEDNOOSOBOWEGO KIEROWNICTWA W ADMINISTRACJI,

Kolegialność i jednoosobowość rozpatiywać należy w dwu aspektach: strukturalnym i funkcjonalnym. Pierwszy ma charakter ilościowy i różnicuje pojęcia w zależności od liczby osób tworzących dany organ: gdy na czele stoi grupa osób. mówimy o strukturze kolegialnej, gdy jednostka - o organie jednoosobowym. Drugi odnosi się do uzależnienia podejmowania decyzji od aktywności grupy lub jednostki.

Zasada kolegialności - stanowiła charakteiystyczną cechę administracji XVII i XVIII w. Decyzje podejmowane były większością głosów członków obecnych na posiedzeniu organu administracyjnego. System taki zapewnia samokontrolę osób wchodzących w skład kolegium, utrudnia działania sprzeczne z prawem. Zgodnie z tą zasadą kształtowana była administracja w monarchiach absolutnych a także w XVIII- wiecznych republikach.

Zasada jednoosobowości - wprowadzona została w początkach XIX w. Polegała na ześrodkowaniu całego zakresu przekazanej władzy oraz powierzeniu wyłącznego prawa podejmowania decyzji jednej osobie. Zaletą tej zasady była niewątpliwie szybkość i sprawność działania, jak również wyraźnie określenie osoby odpowiedzialnej za wydaną decyzję. Zasadę jednoosobowości za napoleońską Francją przyjęły: Rosja wiatach 1802-1811, Prusy w 1808 roku. Bawaria w latach 1799-1808. Wirtembergia w 1805 roku. natomiast Austria i Dania dopiero w roku 1848.

ZASADA HIKRARęHięZNF.GO PODPORZĄDKOWANIA W ADMINISTRACJI

Najwcześniej wykształconą zasadą organizacyjną była zasada hierarchicznego podporządkowania. Początków jej stosowania dopatrywać się można w starożytności, zwłaszcza w despotach wschodnich gdzie panujący posiadał pełnie władzy nad podległym sobie aparatem terenowym. W czasach nowożytnych stosowano tę zasadę w monarchiach absolutnych. Panujący lub upoważnieni przez ruego urzędnicy decydowali nr o obsadzie stanowisk, awansach, karach, odpowiedzialności służbowej. Cechą charakterystyczną był brak prawnej niezawisłości organów podległych w stosunku do nadrzędnych. System administracji oparły na zasadzie hierarchicznej zależności był zarazem systemem centralistycznym. Wiązał się także ściśle z zasadą koncentracji. System ten był charakterystyczny szczególnie dla Francji napoleońskiej oraz krajów czerpiących z niej wzory ustrojowe, zwłaszcza Księstwa Warszawskiego.

ŁASADA-BIUROKRATYZMy

Pojawiła się w okresie monarchii absolutnej. Stanowiła ona hierarchiczną organizację, opartą na zależności służbowej między zwierzchnikiem a podwładnym. Cechą charakterystyczną stanowiło pobieranie przez personel stałego wynagrodzenia pieniężnego. Przy obsadzie stanowisk kierowano się kryterium kwalifikacji, co powodowało powierzenie urzędów także osobom nie należącym do warstw uprzywilejowanych. Pozwalało to jednocześnie władcom umocnić swą pozycję wobec arystokracji. Z drugiej strony podkreślić należy, że sprawowanie urzędu wiązało się często z nabyciem szlachectwa, co prowadziło do wykształcenia się warstw tzw. szlachty urzędniczej. Samo pojęcie biurokratyzmu sformułowane zostało we Francji w 1747 roku pizez Vincenta de Gournay. Wiązało się ono początkowo z systemem biuralizmu, czyli oparcia administracji na biurach złożonych z urzędników. Biurokracja w znaczeniu funkcjonalnym oznaczała zatem „rządy urzędników”. Biurokratyzm łączył się ściśle z centralizmem i hierarchiczną strukturą władz. Od XIX wieku biurokracja nierozerwalnie wiąże się z administracją publiczną.

Na przełomie XIX i XX Max Weber sformułował neutralne rozumienie biurokracji.

Przypisywał on następujące cechy:

- zawodowy charakter administracji ( pełnienie funkcji urzędniczych w sposób profesjonalny) specjalizację w załatwieniu określonych kategorii spraw

hierarchiczność struktury władzy (zakładała podległość oiganów niższego szczebla organom nadrzędnym pod względem osobowym i służbowym)

tw orzenie norm generalnych (określała działalność aparatu biurokratycznego w sposób jednolity)