wprowadza do postępowania wzorzec (konstrukcja idealna bądź rzeczywista, która odgrywa rolę probierza, do osiągnięcia którego zmierza postępowanie badawcze). 3. Podejście diagnostyczno -funkcjonalne - wypadkowa dwóch poprzednich podejść, polega na uwzględnieniu w badaniu stadium opisowego oraz analizy funkcjonalnej i odniesienia wyników badań do wzorca.
Metodyki badawcze (wypracowane na podstawie podejść organizatorskich):!..Metodyka diagnostyczna-procedura skupiająca się na usprawnianiu procesów pracy za pomocą klasycznych technik o charakterze diagnostycznym; -przed badaniem właściwym przeprowadza się analizę orientacyjną (informacje o warunkach techniczno-ekonomicznych: dane dotyczące składników wybranego procesu, które są selekcjonowane i opracowywane z wykorzystaniem różnych metod, co pozwala na ustalenie stanu faktycznego, podlegającego porównaniu z planowanymi założeniami realizacji procesu) -następnie zebrane informacje dopełnia się i porządkuje, posługując się techniką kartowania (chronologiczny zapis wszystkich zdarzeń zachodzących w badanym procesie za pomocą symboliki) -informacje te służą dokonaniu oceny stanu aktualnego, a później w wyniku analitycznych badań - możliwych rozwiązań usprawniających - wybrany zostaje wariant optymalny, wykorzystuje się tzw. arkusz krytycznej oceny i analizy (krytyczna ocena metody dotychczasowej obejmująca charakterystykę metody i uzasadnienie oraz analiza wariantów usprawnień obejmująca zestawienie wariantów i wybór optymalnego wariantu) 2.Metodyka prognostyczna - istotą jest projektowanie oparte na rozwiązaniu wzorcowym, przy czym metodyka może uwzględniać analizę stanu faktycznego; metodyka ta jest mniej pracochłonna o zwykle bardziej efektywna, ale wymaga dużego wysiłku badawczego ze względu na budowę wzorca.
PODEJŚCIE PRAKSEOLOGICZNE - teoria sprawnego działania; istotą jest znalezienie ogólnych wskazań praktycznych sprawnego działania bez względu na jego rodzaj (ogólna teoria organizacji); ma za zadanie podać ogólny schemat logiczny dla postępowania skutecznego wraz z postulatami wyboru określonej metody działania (metodologia ogólna).
Ocena sprawności działania - w prakseologii dokonywana w trzech znaczeniach: 1.Uniwersalnym -sprawność to nazwa ogólna każdego z walorów praktycznych, a więc skuteczność (działanie prowadzące w jakimś stopniu do skutku zamierzonego jako cel), korzystność (korzystne - przyniosło korzyść, obojętne - ani korzyść ani strata, niekorzystne - realna strata netto), ekonomiczność (ekonomiczne - stosunek wyniku użytecznego do kosztu jest większy od jedności, obojętne -stosunek równy jedności, nieekonomiczne - stosunek mniejszy od jedności). 2.Syntetycznym -sprawność to ogół wyżej wymienionych walorów razem wziętych. 3.Manipulacyjnym - sprawność to inaczej zręczność (odnosi się do działań jednopodmiotowych, wyraża umiejętność posługiwania się przez człowieka narzędziami lub własnymi narządami).
Ekonomizacja - dążenie do podnoszenia ekonomiczności, polega na wyborze najlepszego spośród możliwych działań ze względu na założony cel oraz warunki, jakie cel ten ograniczają.
ANALIZA SYSTEMOWA - dowolny obiekt, zjawisko czy zbiorowość nie mogą być z założenia traktowane jako systemy, ale mogą stanowić przedmiot badania systemowego, w rezultacie którego będzie można orzec, czy zachowują one relację spójności.Punktem wyjścia określania systemu jest sformułowanie celu jego istnienia oraz funkcji, jakie ma spełniać. W przypadku systemów wytwórczych celem może być np. wytwarzanie dóbr konsumpcyjnych, który może być podzielony na cele cząstkowe (konkretyzacja celu ogólnego). Celom przyporządkowane są funkcje, z których da się wydzielić funkcje cząstkowe.Komponenty systemu - określają system i stanowią jego realne tworzywo. 1. Czynniki konstrukcyjne - zasoby ludzkie, czynniki materialne, środki finansowe, a także cele, funkcje, procedury, technologie, metody, techniki itp.; podlegają wstępnej kwantyfikacji, będąc pierwszym przybliżeniem rozwiązania projektowego. 2. Czynniki addytywne - elementy działające,