20252

-    osoby z uszkodzeniem szyszynki lub innym zaburzeniem wydzielania melatoniny - problemy z zasypianiem, nawet kilka dni pod rząd,

-    wytwarzanie melatoniny - wzrasta ok.2-3h przed porą snu, przyjęcie tabletki z melatoniną w ciągu dnia (senność poj. się do 2h),

-    melatonina - może przestawić rytm okołodobowy, również przez wpływ na receptoiy SCN przyjęcie po południu - przyśpieszenie zegara, jednorazowo rano - niewielki skutek, często - cofnięcie wskazówek zegara (osoba jest senna później, wstaje też później),

-    melatonina - przeciwutleniacz, skutki uboczne u ludzi nie są znane.

• Nastawianie i przestawianie zegara biologicznego:

Rytm swobodnie biegnący - nie jest on modyfikowany przez żadne bodźce.

Zeitgeber - bodziec, który przestawia rytm okołodobowy, „dawca czasu” -> zwierzęta: światło, zwierzęta morskie: pływy, ludzie: ćwiczenia fiz., hałas, posiłki, temperatura otoczenia.

• Jet lag (choroba transatlantycka):

-    zaburzenie rytmów okołodobowych spowodowane zmianą stref czasowych podczas podróży samolotem,

-    senność w środku dnia, bezsenność w nocy, osłabienie koncentracji,

-    brak synchronizacji wewnętrznego zegara z czasem zewn.,

-    łatwiej się dostosować - zachód (opóźnienie fazy rytmów okołodobowych),

-    wschód - trudniej - przyspieszenie fazy.

Dostosowywanie się do jet lag - stresujące - kortyzol - wysoki poziom kortyzolu przez długi czas ubytki neuronów w liipokampie.

Praca zmianowa - ludzie najlepiej przystosowują się do takiego rytmu pracy - gdy: spanie w ciągu dnia w ciemnym pokoju, w nocy bardzo jasne oświetlenie.

W jaki sposób światło przestawia SCN?

-    szlak siatkówkowo - podwzgórzowy - z siatkówki do SCN, jest to niewielkie rozgałęzienie nerwu wzrokowego, aksony tego szlaku zmieniają ustawienia SCN,

-    sygnały te nie pochodzą jednak z normalnych receptorów siatkówkowych,

-    szlak - wywodzi się z komórek zwojowych siatkówki, mają one własny barwnik wzrokowy (inny niż czopki i pręciki),

-    komórki zwojowe - są rozmieszczone nierównomiernie, zwł. w pobliżu nosa reagują na średnią ilość światła, nie na chwilowe zmiany.

9.2 Fazy snu i ich mechanizmy mózgowe.

• Fazy snu Elektroencefalografia:

-    elektroencefalograf - rejestracja aktywności elektr. mózgu za pomocą elektrod umieszczonych na powierzchni głowy,

-    uśredniona aktywność neuronów znajdujących się w sąsiedztwie danej elektrody,

-    stan czuwania, relaksacja fale alfa, 8-12Hz,

-    faza I snu -> nieregularne fale o niskiej amplitudzie, aktywność mózgu nadal wysoka, zaczyna się obniżać,